Prażnica

okres wczesnośredniowieczny, kultura wczesnopolska, Wiślica
schudzona, ciemnoszara glina
wys. do 23 cm, dł. 87 cm, śr. 64 cm
MNKi/C/121

Prażnice to często spotykane obiekty na terenie całej Polski i wschodnich Niemiec. Fragmenty tych naczyń znajduje się tylko w osadach wczesnośredniowiecznych, zarówno w grodziskach, jak i osadach otwartych. Często występują w obrębie domostw lub ziemianek, na paleniskach, a także w ich pobliżu. Interpretacja funkcji prażnic odpowiada warunkom ich znajdowania.

Naczynia te były ustawiane na czterech kamieniach nad ogniskiem. Najczęściej używano je do oczyszczania ziarna z plew i ości, które ulegały prawie całkowitemu spaleniu, oraz do sporządzania pokarmu zwanego prażmem. Prażenie ziaren zboża, które przetrwało w niektórych częściach Polski i innych krajów niemal do dzisiaj, odgrywało istotną rolę w okresie wczesnośredniowiecznym. Świadczy o tym liczba odkrytych stanowisk archeologicznych, na których odnaleziono fragmenty prażnic lub żelaznych misek, które według różnych badaczy mogły służyć m.in. także do prażenia zbóż. Prażenie znacząco poprawia smak ziarna, czyniąc je strawniejszym. Posługiwano się nim, by ziarno wysuszyć, ale także, by stęchłe ziarno pozbawić nieprzyjemnego zapachu.

Przypuszcza się również, że naczynie mogło pełnić funkcję formy do pieczenia, a następnie do przechowywania zboża i innych artykułów żywnościowych (m.in. suszonych owoców). Niektórzy badacze dodają jednak, że mogło być także używane jako koryto dla zwierząt.

Oprac. Barbara Klepacz

Bibliografia

Malinowski T., Wczesnośredniowieczne prażnice w Wielkopolsce, „Przegląd Archeologiczny” 1957–1958, R. 32–33, t. 11, s. 68–80.