Miseczka, model Coquilles, numer 3204

Miseczka, model Coquilles, numer 3204
projekt: René Lalique, 1924
szkło prasowane, bezbarwne, opalowe
wys. 5,3, śr. 13,2 cm
sygn. R. LALIQUE FRANCE N3204

René Lalique (1860–1945), francuski artysta i projektant, absolwent Ecole Nationale des Arts D?coratifs w Paryżu i Sydenham College w Londynie, był człowiekiem nie tylko niezwykle uzdolnionym, ale też bardzo pracowitym i wszechstronnym. W młodości zajmował się przede wszystkim tworzeniem biżuterii, w czym pomogły mu odbyte praktyki złotnicze. Współpracował z wieloma jubilerami, sprzedając im swoje projekty. Stosował w nich, oprócz kamieni szlachetnych i cennych kruszców, także materiały rzadziej wykorzystywane: emalię, kość słoniową, szylkret i róg.

W 1885 roku nawiązał kontakt z Samuelem Bingiem, znanym marszandem, propagatorem stylu secesyjnego, co przyspieszyło rozwój jego kariery, chociaż tak naprawdę nabrała ona tempa, gdy w latach 1891–1894 współpracował z Sarą Bernhardt, słynną francuską aktorką dramatyczną, wykonując dla niej biżuterię. W tym czasie jego wyroby jubilerskie zaczęły wzbudzać zainteresowanie nie tylko klientów, ale również instytucji. Ozdoby, które nabył Calouste Gulbenkian (1865–1955), wielbiciel projektanckiego kunsztu Lalique’a, trafiły do muzeum w Lizbonie. W podobnym czasie do swoich zbiorów biżuterię artysty kupiło także muzeum w Lipsku.

Lalique parał się też projektowaniem wachlarzy, tkanin i tapet, ale od czasu sukcesu na  Salonie Paryskim w 1901 roku, kiedy po raz pierwszy pokazał ozdoby ze szkła kryształowego, zajął się również tworzeniem wyrobów z tego materiału, między innymi flakonów na perfumy znanych marek, na przykład takich jak Coty. Na przełomie 1908 i 1909 roku otworzył własną wytwórnię szkła, któremu kilka lat później całkowicie się poświęcił, ostatecznie porzucając jubilerstwo około 1913 roku.

Artysta był autorem wielu projektów szklanych bibelotów, zegarów, pojemników na kosmetyki, wazonów itp. Dużym sukcesem, również finansowym, okazała się produkcja zastawy stołowej: kompletów do lemoniady, zestawów do alkoholu, różnych rodzajów talerzy i misek. Bardzo często wykonywane były one z matowego lub opalowego szkła. To ostatnie powstawało przez zamącenie masy szklanej mączką kostną. Znane już w starożytności, szczególnie popularne było we Francji w 2. połowie XVII wieku, potem w latach 1826–1850, a następnie stało się znakiem firmowym Lalique’a.

Ze szkła bezbarwnego i opalizującego została wykonana znajdująca się w zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach miseczka z sygnaturą R. LALIQUE FRANCE N3204 na spodzie naczynia. Pochodzi ona z zestawu misek zaprojektowanych przez artystę w 1924 roku w kilku rozmiarach. Komplet ten cieszył się wielką popularnością – należał do najlepiej sprzedających się produktów. W zdobieniach miseczki widoczne są motywy zaczerpnięte z natury, ale w odmiennej stylistyce, niż projektowana wcześniej biżuteria, dokładnie odwzorowująca przykłady flory i fauny. W tym konkretnym przypadku twórca chłonął z przyrody inspiracje, zafascynowany jej formami, ale dowolnie je przetwarzał, nadając zgeometryzowane kształty. Za wzór posłużyła muszla przegrzebka, jadalnego gatunku małża nitkoskrzelnego z rodziny przegrzebkowatych. Dekoracja naczynia stworzona została z czterech muszlowych elementów wypełniających całą czaszę, prawie stykających się na jego dnie węższymi częściami, zdobionymi szkłem mieniącym się odcieniami mlecznej bieli, lekkiego błękitu i fioletu.

Oprac. Anna Pietrzak

Bibliografia

Drahotowa O., Szkło europejskie, przeł. A. Borowiecki, Warszawa 1984.

Knowles E., Lalique, Oxford–Long Island City 2011.