Aktorzy Opery Paryskiej

M-me Grassari (Caroline Grassari)
Dabadie (Henri-Bernard Dabadie)
Francisque Noël (1784–1827) wg rysunków Alexandre-Marie Colina (1798–1875)
Paryż, ok. 1824
litografia, papier
28 x 19 cm (42 x 29 cm), 27,5 x 21,5 cm (42 x 28,5 cm)
MNKi/GR/1431
MNKi/GR/1440

Spośród prac reprezentujących XIX-wieczną grafikę francuską w zbiorach Działu Rycin na uwagę zasługuje rzadko spotykana seria pt. Portrety aktorek i aktorów w różnych rolach, wykonana przez paryskiego litografa – Francisque Noëla na początku lat 20. XIX wieku, według rysunków z natury Alexandre-Marie Colina i Louisa Stanislasa Marina Lavigne’a.

Zgromadzony zespół, niestety zdekompletowany, liczy 22 plansze.

Prezentowane kompozycje, o numerach 48 i 99, przedstawiają całopostaciowe wizerunki aktorów Opery Paryskiej – sopranistki Caroline Grassari oraz barytonisty Henri-Bernarda Dabadiego, w kostiumach Amazily i Telasco, bohaterów opery Ferdynand Kortez (Podbój Meksyku).

Nie ulega wątpliwości, że opera francuska przeżywała w XIX wieku okres wielkiego rozkwitu, odzwierciedlając ówczesną fascynację społeczeństwa historią, widowiskiem i romantyzmem. Gatunek ten pozwalał na tworzenie okazałych spektakli z rozbudowanymi scenami zbiorowymi, bogatymi scenografiami, kostiumami i chórami.

Opera Ferdynand Kortez, stworzona przez słynnego Gasparego Spontiniego, nadwornego kompozytora cesarzowej Józefiny, oraz dramaturgów Étienne’a de Jouy i Josepha-Alphonse’a Esménarda, miała swoją premierę w 1809 roku. Była to jedna z pierwszych oper francuskich, w której temat historyczny wykorzystano w celach propagandowych. Historia podboju Azteków przez hiszpańską armię dowodzoną przez konkwistadora Hermana Cortésa na początku XVI wieku miała dowieść zasadności inwazji Napoleona na Hiszpanię w 1808 roku.

Jednak treści polityczne nie wzbudziły uznania u publiczności i choć widowisko przeszło do historii ze względu na rozmach i spektakularność (oprawa sceniczna uwzględniała 17 żywych koni), zamknięto je po 23 przedstawieniach.

Twórcy powrócili jednak do tematu podboju Meksyku w 1817 roku. Po wprowadzonych modyfikacjach w strukturze opery, muzyce i fabule w maju tego roku wznowiono operę, tym razem spotykając się z akceptacją krytyków i widzów.Zmieniona wersja była jednym z najczęściej wykonywanych dzieł w okresie francuskiej Restauracji. Do września 1830 roku wystawiono ją 225 razy.Spektakl przyniósł również sławę odtwórcom głównych ról – Caroline Grassari i Henri-Bernardowi Dabadiemu, którzy na litografiach zostali uwiecznieni w kostiumach właśnie z tej opery – na tle górzystego pejzażu, w stylizowanych strojach. Ona, jako aztecka księżniczka, w sukni z wysokim rozcięciem, zdobionej frędzlami, ze sznurem klejnotów na szyi i diademie na głowie, z ręką wspartą na łuku i zalotnym spojrzeniem. On, przedstawiciel królewskiego rodu, w tunice z piórami u pasa oraz w pióropuszu na głowie, okryty peleryną z lamparciej skóry, w wyniosłej pozie ze skrzyżowanymi na piersiach rękami.

Oprac. Małgorzata Osobińska

Bibliografia

Francisque Noël & Cie, https://www.britishmuseum.org/collection/term/BIOG159229.

Lajarte T. de, Curiosités de l’Opéra, Paryż 1883, s. 173–183, http://catalog.hathitrust.org/Record/001458669.

Langford J., Opera, a History of the Impossible Genre, Nowy Jork 2024.

Rolland R., Z pierwszych wieków opery, Kraków 1971.