Miasta, wsie i zamki polskie. Powieści i obrazki

Adam Amilkar Kosiński
Wilno, 1851
MNKi/MBM/330

Adam Amilkar Kosiński (1814–1893) był powieściopisarzem, heraldykiem, powstańcem styczniowym. Urodził się we wsi Chlewo. W Warszawie uczęszczał do szkoły wojewódzkiej. Był tzw. guwernerem, czyli wychowawcą dzieci na dworach ziemiańskich. W 1852 roku osiadł w majątku żony koło Częstochowy, a po około 25 latach przeniósł się do Warszawy, gdzie zmarł. Jego pierwsze nastoletnie utwory – drobne broszurki i wiersze – dotyczyły powstania listopadowego. Uznanie literackie zdobył jednak dopiero jako autor powieści i opowiadań historycznych. Jego prace publikowano na łamach „Biblioteki Warszawskiej”, „Rozmaitości”, „Magazynu Mód”, „Pielgrzyma”. Utwory wydawał w Warszawie, Wilnie i Lipsku. Po 1855 roku Kosiński poświęcił się wyłącznie studiom genealogicznym. Skutkiem tego było powstanie Przewodnika heraldycznego, poświęconego monografiom rodzin szlacheckich.

Publikacja Miasta, wsie i zamki polskie. Powieści i obrazki zawiera szkice i pisma krajoznawczo-wspomnieniowe poświęcone historii regionu. Dzieło składa się z czterech tomów – biblioteka posiada drugi. W omawianym tomie znajdują się następujące rozdziały: Podróż koleją żelazną (z Warszawy do Częstochowy), Częstochowa i jej okolice, Olsztyn, Bez serca (powiastka) oraz Kruszyna.

Publikacja została wydana w drukarni Krystiana Teofila Glücksberga (1796–1876), warszawskiego księgarza i wydawcy. Krystian Teofil, który poszedł w ślady ojca i braci, został księgarzem, nakładcą i wydawcą. Po odbyciu praktyki w firmie ojca w Warszawie, w latach 1818–1827 kierował jego księgarnią, drukarnią oraz wydawnictwem w Krzemieńcu. Rok później, będąc już mianowanym księgarzem i typografem, otworzył własną działalność drukarską w Wilnie. W swoim zakładzie wydał m.in. dzieła Brodzińskiego, Narbutta, Grabowskiego, Kraszewskiego, Paska. W 1859 roku drukarnię, która była w stanie upadku, kupił Adam Honory Kirkor, a księgarnię w Kijowie i Wilnie nabyła spółka handlowo-wydawnicza w Żytomierzu. Krystian Teofil zmarł 28 sierpnia 1876 roku w Wilnie.

Na stronie tytułowej widnieje pieczątka księgarni Michała Goldhaara.

Moric vel Michał Goldhaar (1840–1900) był właścicielem księgarni, drukarni, czytelni, przedsiębiorcą i społecznikiem. Urodził się w Poznaniu, do Kielc przyjechał w 1861 roku. Zajął się dystrybucją książek, w tym ksiąg rachunkowych i podręczników. W roku 1862 otworzył księgarnię i wypożyczalnię książek, która zaliczała się do największych w Królestwie Polskim. Liczba pozycji wynosiła ponad dziesięć tysięcy. Wśród użytkowników księgarni i czytelni znajdowali się m.in. Stefana Żeromskiego i jego szkolni koledzy. Z drukarni Goldhaara wyszło kilka znanych czasopism, np. „Pamiętnik Kielecki” czy najbardziej rozpoznawalna „Gazeta Kielecka”. Goldhaar prowadził również Kantor Loterii Państwowej i przez wiele lat był członkiem Żydowskiego Towarzystwa Dobroczynności. Jako właściciel dóbr ziemskich w Bełku należał do Kieleckiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Pełnił również funkcję prezesa szkoły rzemieślniczej i szkół żydowskich, którą sprawował do śmierci. Zmarł 18 lutego 1900 roku w Poznaniu, a pochowany został na cmentarzu żydowskim w Kielcach.

Oprac. Iwona Gębura

Bibliografia

Dworzaczek W., Kosiński Adam Amilkar, w: Polski słownik biograficzny, t. 14, Wrocław et al. 1968–1969, s. 207–208.

Encyklopedia wiedzy o książce, Wrocław et al. 1971, s. 799–801.

Komorowski E., Goldhaar Michał, w: Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa–Łódź 1972, s. 274.

Krystian Teofil Glücksberg, https://pl.wikipedia.org/wiki/Krystian_Teofil_Gl%C3%BCcksberg (dostęp: 27.05.2025).

Moric Goldhaar, https://pl.wikipedia.org/wiki/Moric_Goldhaar (dostęp: 16.05.2025).

„Rocznik Biblioteczny” 1968, R. 12, z. 1–4 s. 284–285.

Śnieżko A., Glücksberg Kristian Teofil, w: Polski słownik biograficzny, t. 8, Wrocław et al. 1598–1960, s. 95–96.

Topińska M., Glücksberg Krystian Teofil, w: Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa–Łódź 1972, s. 269.