Muzeum Stefana Żeromskiego

Na lekcji muzealnej, dotyczącej regionalizmu Stefana Żeromskiego, uczestnicy mogą zobaczyć unikatowe pierwsze i kolejne wydania Puszczy jodłowej, Wiernej rzeki, Urody życia, Snobizmu i postępu oraz poznać związki pisarza z regionem świętokrzyskim. Uczniowie dowiedzą się w jakich utworach pisarz opisywał między innymi kielecki park, pałacyk Tomasza Zielińskiego, Karczówkę. Które miejscowości nazywał Łżawcem, Niemrawem, Nawłocią.

Centrum Polszczyzny, Anna Gliwińska,  Sylwia Morys, olej, płótno, 2004

Fragment „Snobizmu i postępu” (czyta A. Ferency)

Żeromski wracał w swoich utworach do umiłowanej ziemi świętokrzyskiej, będącej według niego centrum polszczyzny. W Dziennikach pisał: Tam żywopłoty akacji stoją po bokach i otwierają się prześliczne panoramy na okoliczne lasy i góry. Kępy drzew i sine tło niebieskich lasów, dalekie wsie, wzgórza owiewa niebieski mrok, wychylające się z załomów gór ruiny zamku w Chęcinach - urocza wspaniała ziemia... Tutaj spędził lata dzieciństwa
i młodości, tutaj kształtował się jego charakter, a romantyczna dusza szukała natchnienia. Swoje dzieła zapełniał bohaterami inspirowanymi mieszkańcami regionu oraz opisami tutejszych pejzaży i miejsc. Dlatego jedyną możliwością przekonania się, jak wyglądał dom rodzinny pisarza jest poznanie fragmentów jego utworów.  

Fragment „Dzienników”  (czyta A. Ferency)

Nikt piękniej niż Żeromski nie opisał urokliwej Puszczy Jodłowej - drzewa srogie, zwartym ostępem stojące, wyniosłe borem niedosięgłym dla szybkolotnego spojrzenia wyległe w dal milami. Żeromski z rozrzewnieniem wspominał swe leśne wędrówki, godziny spędzone pod najczystszym niebem, kąpiele w najczystszych rzekach i strumieniach.

Stałym wydawcą książek Stefana Żeromskiego był Jakub Mortkowicz - księgarz
i wydawca, równocześnie przyjaciel pisarza. Troszczył się on o to, by dzieła Żeromskiego wydawane były w szczególnie pięknej formie. Pieczołowicie przygotowywał wydania bogato zdobione i ilustrowane. Na wyjątkową uwagę zasługują prezentowane w naszym muzeum rzadkie wydania dzieł poruszających omawianą tematykę, drukowane na wysokogatunkowym papierze, często w dużym formacie i niskim nakładzie, należące do najpiękniejszych wydawnictw Jakuba Mortkowicza: Puszcza jodłowa (1926; ilustracje Władysława Skoczylasa), Snobizm i postęp (1923), Wierna rzeka (1912).

Rękopis Wiernej rzeki, Stefan Żeromski, atrament, papier, 1912

W trakcie spotkania młodzież będzie miała okazję:

• usłyszeć

- głos Stefana Żeromskiego (jedyne zachowane nagranie)

- fragmenty utworów Stefana Żeromskiego czytane przez Adama Ferencego

• zobaczyć:

- fragment rękopisu Wiernej rzeki

- winietę Anny Zawadzkiej oraz ilustracje Moniki Żeromskiej do Wiernej rzeki

- rysunki oraz obraz Stanisława Praussa obrazujące XIX-wieczne Kielce

- fotografie Puszczy Jodłowej

- kopię figury Pielgrzyma z Nowej Słupi

- rysunki Kaziemierza Lasockiego, przedstawiające aktorów występujących w premierowym przedstawieniu „Uciekła mi przepióreczka” z 1925 roku

Najsłynniejsze cytaty z Puszczy jodłowej

1. W uszach moich trwa szum twój, lesie dzieciństwa i młodości, choć tyle już lat nie dane mi było słyszeć go na jawie.
2. Puszcza królewska, książęca, biskupia, świętokrzyska, chłopska ma zostać na wieki wieków, jako las nietykalny, siedlisko bożyszcz starych, po którym święty jeleń chodzi - jako ucieczka anachoretów, wielki oddech ziemi i żywa pieśń wieczności. Puszcza jest niczyja - nie moja ani twoja, ani nasza, jeno boża, święta!