10 LUTEGO

Historyczna kartka z kalendarza

Dekret o wyborach do Sejmu UstowadowaczegiPierwszy Sejm niepodległej Polski – Sejm Ustawodawczy – rozpoczął obrady 10 lutego 1919 roku. Został wyłoniony w drodze wyborów, które odbyły się 26 stycznia – rozpisanych na podstawie „Dekretu o wyborach do Sejmu Ustawodawczego”, opracowanego przez Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej i zatwierdzonego przez Józefa Piłsudskiego jako Tymczasowego Naczelnika Państwa w dniu 28 listopada 1918 roku.

Po raz pierwszy w historii Polski z czynnego i biernego prawa wyborczego skorzystały kobiety. Mandat do Sejmu Ustawodawczego zdobyły: Maria Moczydłowska (Związek Ludowo-Narodowy), Zofia Sokolnicka (ZLN), Gabriela Balicka (ZLN), Franciszka Wilczkowiakowa (Narodowa Partia Robotnicza), Anna Piasecka (NPR), Jadwiga Dziubińska (PSL „Wyzwolenie”), Irena Kosmowska (PSL „Wyzwolenie”) oraz Zofia Moraczewska (Polska Partia Socjalno-Demokratyczna, następnie Polska Partia Socjalistyczna) – która jako pierwsza posłanka przemawiała na forum sejmowym.

Wybory wygrały stronnictwa prawicowe – endeckie, chadeckie i konserwatywne – skupione w Związku Ludowo-Narodowym, który uzyskał 37% głosów. Na ugrupowania lewicowe (między innymi PPS, PPSD, PSL „Wyzwolenie”) zagłosowało łącznie 34% wyborców. Pozostałe głosy oddano na partie centrowe oraz mniejszości narodowych. Nie przeprowadzano wówczas badań opinii publicznej na temat preferencji wyborczych kobiet i mężczyzn.

Trzy dni przed rozpoczęciem obrad ukazał się „Dekret o Święcie Narodowym z okazji otwarcia Sejmu Ustawodawczego”. Dokument, podpisany przez Józefa Piłsudskiego oraz Ignacego Paderewskiego jako premiera, ogłaszał zawieszenie pracy w dniu otwarcia Sejmu za wyjątkiem zakładów użyteczności publicznej. Dekret był komunikowany również za pośrednictwem afiszy, a data otwarcia Sejmu Ustawodawczego – 10 lutego – stała się jedną z propozycji świętowania rocznicy odzyskania niepodległości.

 

 

Fot. Afisz: Dekret o Święcie Narodowym z okazji otwarcia Sejmu Ustawodawczego, Polska, Warszawa, 07.02.1919