2 listopada przypada rocznica powstania Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie. Idea szczególnego upamiętnienia Nieznanego Żołnierza wyrasta z doświadczeń I wojny światowej, która okazała się tragiczna przede wszystkim dla zwykłych żołnierzy, ginących masowo i często bezimiennie. Jako inicjatora powstania pierwszego Grobu Nieznanego Żołnierza wskazuje się Francuza Fryderyka Simona, ojca trzech poległych synów. Na jego wniosek uhonorowano jednego z bezimiennych żołnierzy uroczystym pochówkiem pod Łukiem Triumfalnym w Paryżu 11 listopada 1920 roku.
Rząd II Rzeczypospolitej zdecydował 24 stycznia 1925 roku wznieść Grób Nieznanego Żołnierza pod arkadami Pałacu Saskiego w Warszawie.
Architektoniczna oprawa – kolumnada pałacu wraz z zielenią Ogrodu Saskiego – stanowiła godną kompozycję, a reprezentacyjny plac stolicy oraz instytucje wojskowe, zajmujące gmach, podnosiły rangę miejsca. Artystyczny wystrój Grobu zaprojektował rzeźbiarz Stanisław Ostrowski.
Drogą losowania wybrano Lwów jako miejsce, skąd miano ekshumować zwłoki Nieznanego Żołnierza. Jego symboliczną matką została Jadwiga Zarugiewicz, pochodząca
z rodziny polskich Ormian. Jej syn Konstanty Zarugiewicz, 19-letni student Politechniki Lwowskiej, poległ 17 sierpnia 1920 roku w bitwie pod Zadwórzem, a jego ciała nie udało się rodzinie odnaleźć na pobojowisku. Podczas uroczystości na Cmentarzu Obrońców Lwowa 29 października 1925 roku Jadwiga Zarugiewicz wskazała intuicyjnie jedną z trzech trumien ekshumowanych, bezimiennych żołnierzy polskich.
Pociąg ze zwłokami Nieznanego Żołnierza przybył do Warszawy ze Lwowa 2 listopada o godzinie 6 nad ranem. Kondukt żałobny, w tłumnej asyście mieszkańców stolicy, przeszedł z dworca głównego do katedry św. Jana. O godzinie 13 szczątki bezimiennego bohatera złożono uroczyście pod arkadami Pałacu Saskiego. Nie wygłaszano przemówień. Pojedynczy wystrzał armatni dał sygnał do minuty ciszy. W ten sposób uhonorowano Nieznanego Żołnierza w całym kraju. Mieszkańcy Polski stali wówczas z odkrytymi głowami na placach miast lub przerwali pracę, w ciszy oddając cześć jednemu z bezimiennych żołnierzy, honorując tym samym wszystkich poległych o wolność.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
___________
Fot. Fragment „Album z uroczystości sprowadzenia zwłok i Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie”, Polskie Towarzystwo Opieki nad Grobami Bohaterów w Warszawie, Drukarnia św. Wojciecha w Poznaniu, Polska, Poznań, 1926–1939
