Dawny Pałac Biskupów Krakowskich

Zagospodarowanie wzgórza od zachodniej strony katedry, w miejsce dawnego, zapewne niezbyt okazałego dworu, biskup Piotr Tomicki buduje nową drewniano-murowaną siedzibę.

1637

Rozpoczęcie budowy pałacu fundowanego przez biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika. Przypuszczalny architekt – do niedawna uważano za niego Jana Trevano, ostatnio Mariusz Karpowicz wysunął hipotezę o autorstwie Tomasza Poncino – uchodzącego dotychczas za budowniczego pałacu. Był nim niewątpliwie architekt włoski związany ze środowiskiem warszawskim i dworem królewskim, doskonale znający - ze względu na udział przy ich budowie - kolejne fundacje królewskie, takie jak:

• Zamek Ujazdowski

• Pałac Kazimierzowski – dawniej Villa Regia

1642

Śmierć w zamku w Bodzentynie fundatora pałacu bpa Jakuba Zadzika; zabezpieczenie środków na dokończenie budowy oraz wykończenie wnętrz i wyposażenie pałacu

1644

Ukończenie prac we wnętrzach, otoczenie murem i założenie ogrodu, co zdaje się potwierdzać tablica marmurowa ufundowana przez starostę kieleckiego Stanisława Czechowskiego, który bezpośrednio nadzorował prace przy wznoszeniu i wykańczaniu pałacu. Znaleziono ją podczas badań architektonicznych prowadzonych przy odsłanianiu locus secretus w baszcie apartamentu biskupiego i jest obecnie eksponowana w Sieni pałacu.

1645

Spisany zostaje pierwszy inwentarz pałacu kieleckiego, potwierdzający zakończenie prac budowlanych i wykończeniowych we wnętrzach pałacu.

1661

W pałacu, w pokojach senatorskich, przez tydzień rezydował wraz z dworem król Jan Kazimierz – Od tego czasu – kolejne spisywane inwentarze pokoje te konsekwentnie nazywają Pokojami Królewskimi.

09.1661 – 05.1662

 Pałac siedzibą władz związkowych konfederacji wojsk koronnych - Związku Święconego  z marszałkiem Janem Samuelem Świderskim

1667

Remont pałacu przez biskupa Andrzeja Trzebickiego (być może po tej poprzedniej wizycie: wprowadza kilka portali i kominek z herbem Łabędź. Dotychczasowy gont pokrywający dach zastępuje blachą.

1668

Za życia biskupa Trzebickiego spisany zostaje drugi inwentarz pałacu kieleckiego.

1702

Pałac zajmują wojska szwedzkie; przed bitwą pod Kliszowem przebywa tu król szwedzki Karol XII, który przyjmuje tu posła austriackiego Zinsendorfa. Pałac poważnie złupiono.

1729

Dobudowanie skrzydła południowego za czasów biskupa Konstantego Felicjana Szaniawskiego. Za autora dobudowanej budowli, ale nie potwierdzonego archiwalnie, uważa się realizującego inne zlecenia tego biskupa – Kacpra Bażankę. Nowa budowla (nazywana w inwentarzu „ganki południowe” połączyła pałac poprzez basztę południowo-wschodnią z katedrą i dalsze przedłużenie – z gmachem Seminarium Duchownego (zlikwidowane w XIX w.). Przy jego budowie włączono dawny budynek wikariatu.

1745

Odnowienie wnętrz pałacu za czasów biskupa Jana Aleksandra Lipskiego. Dobudowanie skrzydła północnego zakończonego od wschodu kordegardą i bramą prowadzącą na dziedziniec. Przekształcenie pałacu w rezydencję typu francuskiego entre cour et jardin.

1746

Po śmierci biskupa Jana Aleksandra Lipskiego sporządzony zostaje trzeci inwentarz pałacu.

1747-1757

Za czasów biskupa Andrzeja Stanisława Załuskiego przeprowadzone zostają zmiany w apartamencie biskupim pałacu: zlikwidowano locus secretus w baszcie i usunięto prowadzący do niej portal marmurowy, by wprowadzić schody na drugą kondygnację wieży, gdzie umieścił swoją bibliotekę, liczne szafy je przechowujące wspominane są w późniejszych inwentarzach. Dobudowane zostają spichlerz i oranżeria.

1759-1788

Biskup Kajetan Sołtyk – jeden z najdłużej przebywających tu biskupów. Dokonane zostały zmiany przeobrażające niektóre sale w stylu późnobarokowym, m.in. obniżenie stropu w I i II prałackim, I biskupim i zorganizowanie sypialni; przeniesienie kaplicy do III Pokoju Biskupiego i zamurowanie okna wschodniego.

1788

Sporządzenie IV inwentarza pałacu po śmierci biskupa Kajetana Sołtyka.

1789

Przejęcie dóbr biskupich na rzecz Skarbu Państwa uchwałą Sejm 4-letniego.Powstaje piąty inwentarz pałacu kieleckiego.

1795

Pałac siedzibą biur cyrkułu austriackiego 9zarząd powiatu) i lazaretu. Drobne zmiany w kilku wnętrzach.

1807-1817

W części pomieszczeń piętra zamieszkuje pierwszy biskup kielecki Wojciech de Boża Wola Górski (biskupstwo utworzone w 1805 r.). Pozostałą część pałacu zajmuje lazaret.

1816-1827

Część parteru pałacu zajmuje Główna Dyrekcja Górnicza, a w skrzydle północnym mieści się do 1826 r. Szkoła Akademiczno-Górnicza, pierwsza w kraju wyższa uczelnia techniczna, założona staraniem Stanisława Staszica.

1818

Pałac staje się w granicach Królestwa Polskiego - siedzibą Województwa Krakowskiego (ze względu iż Kraków znajdował się w granicach cesarstwa Austriackiego). Piętro zajmuje prezes Komisji Wojewódzkiej.

1820

Dostosowanie wnętrz pałacu do potrzeb biurowych, m.in. podział niektórych sal na mniejsze pomieszczenia. Likwidacja bocznej klatki schodowej i murów wydzielających boczne dziedzińczyki gospodarcze. Rozbiórka bramy głównej prowadzącej na dziedziniec, który wówczas wybrukowano.

1828

W części budynków gospodarczych od strony południowej (dawne stajnie) umieszczono więzienie.

1829

Malarz Karol Popielecki oczyszcza malowidła w Izbie Stołowej Górnej.

1833-1834

Remont skrzydła południowego, wyburzenie ganka łączącego pałac z katedrą.

1845

Pałac siedzibą Trybunału Cywilnego, archiwum, kwater wojskowych i magazynów Guberni radomskiej, do której włączono gubernie kielecką.

1849

W pałacu mieści się szpital wojskowy, postepująca dewastacja opustoszałego później pałacu.

1860-1863

Generalny remont korpusu głównego i obu skrzydeł. Obsadzenie dziedzińca drzewami i krzewami. Prace konserwatorskie we wnętrzach przy zniszczonych malowidłach II Pokoju Królewskiego; Aleksander Rycerski w 1861 r. domalowuje dolny fryz z wizerunkami biskupów krakowskich.

1866-1871

Pałac siedzibą władz gubernialnych. Gruntowna przebudowa mająca na celu dostosowanie budowli do potrzeb; zeszpecenie pałacu: zdjęcie hełmów i zastapienie płaskimi daszkami namiotowymi, obniżenie dachów skrzydeł, usunięcie posągów posłów szwedzkich i moskiewskich z fasady oraz niektórych portali marmurowych z wnętrz piętra. Zamurowanie wejścia od strony loggi i wprowadzenie nowej klatki schodowej przy vaszcie południowo-wschodniej. Zburzono kordegardę. Zburzono krużganek łączący katedrę z gmachem seminarium duchownego, a w 1867 – rozebrano Bramę krakowską.

1914

W pałacu przebywa sztab Legionów Józefa Piłsudskiego.

1915

Pałac siedzibą austriackich władz cywilnych i wojskowych.

1918

W pałacu urzęduje polski komisarz cywilny.

1919-1939

Pałac siedzibą władz województwa kieleckiego.

1923-1927

Gruntowne prace konserwatorskie. Przywracanie wnętrzom XVII-wiecznego wystroju przez usuwanie późniejszych przekształceń. Rekonstrukcja hełmów frontowych (wschodnich) wg projektu A. Szyszko-Bohusza. Przebudowa schodów od strony ogrodu.

1933-1935

Rekonstrukcja (wraz z uzupełnieniami) niektórych polichromii stropowych oraz fryzów przez Henryka Czarneckiego.

1936-1938

Prace przy urządzaniu mauzoleum Józefa Piłsudskiego w dwóch pomieszczeniach parteru i Sieni Górnej. Wykonanie tarasu i ozdobnego wejścia od strony południowej, przetworzenie wiodących do niego drzwi. Zmiany w obramieniach okien (monogram JP). Rekonstrukcja hełmów na wieżach zachodnich.

1939

Pałac siedzibą władz okupacyjnych.

1945

(Styczeń)

Okupanci dokonują przeróbek wnętrz, m.in. zamalowują dolny rząd portretów w Izbie Stołowej Górnej, w sąsiadującej z nią sieni odsłaniają i malują strop belkowy, przetwarzają strop w Izbie Zamczystej na parterze.

1945-1970

Pałac siedzibą Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. Parter – biura Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

1950-1959

Konserwacja wystroju malarskiego pietra. Plafony – pod kierunkiem Bohdana Marconiego. Odsłonięcie zamalowanego dolnego rzędu portretów biskupów w Izbie Stołowej Górnej – Stanisław Strojny oraz odkrycie fryzu nadokiennego w tym samym pomieszczeniu.

1966-1967

Pracownie konserwacji zabytków scalaja i uczytelniaja fryz nadokienny w Izbie Stołowej Górnej.

1971

styczeń

Po przeniesieniu władz województwa do nowej siedziby pałac zostaje przekazany Muzeum Świętokrzyskiemu w Kielcach, które po przeprowadzeniu koniecznych prac, jak wyburzenie ścianek działowych, 18 września udostępnia dla zwiedzających Wnętrza pałacowe z XVII-XVIII w.

1972

Zorganizowanie drugiej (po tej I pokazywanej w salach przy Rynku) Galerii Malarstwa Polskiego.

1976-1979

Wzmocnienie konstrukcji stropów środkowych sal. Zmiana pokrycia dachu z dachówki na blachę miedzianą.

1981

Przywrócenie (w powiększonej formie) bocznej klatki schodowej od północy.

1981-1990

Prace konserwatorskie we wnętrzach (czyszczenie konserwacja stropów belkowych w I Pokoju biskupim, Izbie Stołowej i II Pokoju Prałackim, konserwacja fryzów); Remont elewacji frontowej i bocznych, przywrócenie fryzu sgrafittowego.

1984-1988

Remont skrzydła południowego przez EXBUD. Przystosowanie pomieszczeń na pracownie i magazyny działów artystycznych.

1988-1992

Remont skrzydła północnego z przystosowaniem go na sale ekspozycyjne.

1991

Rekonstrukcja i udostępnienie Sanktuarium Józefa Piłsudskiego i ekspozycji okolicznościowej. Przeniesienie z Rynku ekspozycji broni do sali sąsiadującej.

1991-2001

Prace w Apartamencie Biskupim: konserwacja stropu ramowego z sądem nad arianami, badania architektoniczne, odsłonięcie locus secretus, fragmentów oryginalnych posadzek; przeniesienie kominków, przywrócenie portali, pokrycie ścian tkaninami, konserwacja zachowanych fragmentów podłóg drewnianych.

1998

Udostępnienie Galerii Malarstwa Polskiego i Europejskiej Sztuki Zdobniczej w skrzydle północnym pałacu.

2000-2001

Wymiana okien na piętrze pałacu odtworzonych na podstawie opisów zawartych w inwentarzach pałacu.

2002-2003

Rekonstrukcja ogrodu włoskiego. Remont kapitalny instalacji c.o.

2009-2015

Szeroko zakrojone prace rewaloryzacyjne: prace konserwatorskie przy stropie ramowym w I pokoju senatorskim, prace remontowe przy stropach belkowych w sieni dolnej i w izbie dwornej, przebudowa dziedzińca.