Aktualności
Fabryka ćmielowska w 2. połowie XX i początku XXI wieku
Okres w działalności fabryki ćmielowskiej, o którym będzie mowa pamięta już większość z nas. Niemal w każdym domu można spotkać naczynia z Ćmielowa – serwisy kawowe i obiadowe, filiżanki, kubeczki, zestawy dziecięce. Feston i Rococo, Anna, Marielle, Romantica, Gaja, Jenny, Yvonne, Astoria, Pułaski, nowoczesne Akcent, Happa i Quebek to tylko niektóre nazwy serwisów produkowanych w latach 70., 80., 90. i po 2000 roku.
Lata 90. XX wieku były niełatwym czasem dla fabryki borykającej się z trudnościami finansowymi. W 1991 roku podjęto decyzję o likwidacji oddziału „Świt”, a w 1997 roku Zakłady Porcelany Ćmielów zostały sprywatyzowane i przyjęły nazwę Zakłady Porcelany „Ćmielów” sp. z o.o. W 2007 roku stanowisko wiceprezesa w fabryce ćmielowskiej, a następnie prezesa Polskich Fabryk Porcelany „Ćmielów” i „Chodzież” S.A. objęła Inga Kamińska. Funkcję tę pełniła do 2017 roku. W wytwórni wprowadzono liczne zmiany, niekiedy dość radykalne. Niemal o połowę zostały ograniczone moce produkcyjne, co uporządkowało procesy wewnętrzne i poprawiło jakość wyrobów. Przy 13% spadku przychodów odnotowano 30% spadek kosztów. Za jednymi innowacyjnymi rozwiązaniami szły kolejne, jak produkcja naczyń w różnych, uzupełniających się wzajemnie, nowoczesnych dekoracjach, które można dowolnie kompletować. W czerwcu 2013 roku w wyniku połączenia „Porcelany Ćmielów” z „Porcelaną Chodzież” powstały Polskie Fabryki Porcelany „Ćmielów” i „Chodzież” S.A., wchodzące w skład grupy kapitałowej „Wistil”, specjalizujące się w produkcji wysokogatunkowej, cienkościennej porcelany. W tym samym roku w ćmielowskiej fabryce rozpoczęło swoją działalność Ćmielów Design Studio – pionierska pracownia wzornicza kierowana przez Marka Cecułę.
Za estetyczną stronę wyrobów odpowiadali kierownicy działu zdobniczego i projektanci wytwórni. Analiza zachowanych w fabryce ćmielowskiej projektów i albumów dekoracji oraz akt fabrycznych pozwala na stworzenie listy projektantów zatrudnionych w fabryce w latach 80. i 90. XX wieku. W tym czasie nadal pracowali: Kazimierz Czuba, Jadwiga Stan, Kazimierz Kulczuga, a dołączyli do nich: Iwona Wolińska, Mariusz Woliński, Bożena Szczygieł, Roman Szlachetka, Jarosław Gryz, Maciej Stefański, Teresa Skrzatek, Jan Bukała i Jan Kubala. Ośrodkiem wzornictwa po Kazimierzu Czubie kierowali: Maria Kuczewska, Barbara Kozieł i Kazimierz Skalmierski. Warto wspomnieć, że do końca 1990 roku w fabryce pracował Wincenty Potacki, który w tym też roku obchodził złoty jubileusz pracy zawodowej. W 1999 roku, z okazji jubileuszu 95-lecia, Biuro Wystaw Artystycznych w Ostrowcu Świętokrzyskim wspólnie z Zakładami Porcelany Ćmielów urządziło wystawę retrospektywną prac artysty. Wincenty Potacki zmarł 24 czerwca 2001 roku we Wrocławiu.
Już po prywatyzacji fabryki z pełnych zestawów stołowych produkowano, będący do dziś w ofercie zakładu, serwis Pułaski autorstwa Romana Szlachetki o uproszczonych, nieco zgeometryzowanych, funkcjonalnych formach; serwisy Astoria i Gaja o płynnych, owoidalnych kształtach naczyń korpusowych; Jenny o prostych cylindrycznych naczyniach i pokrywkach wyposażonych w fantazyjne uchwyty w kształcie pąka kwiatu. W wytwórni opracowano formy serwisu Lwów, produkowanego również obecnie, dla których źródłem inspiracji stał się Lwów z dwudziestolecia międzywojennego. Nie naśladuje on jednak wiernie swojego starszego „imiennika”, lecz jest raczej „wariacją na temat”, która sprowadza się do wpisania talerzy w rzut kwadratu o uwypuklonych bokach, czy nadaniu wielobocznej formy wazie, imbrykowi, cukiernicy itd. Pokrywki mają, niespotykane w wyrobach tej fabryki z dwudziestolecia międzywojennego, uchwyty w kształcie pąka róży, które nie do końca korespondują ze zgeometryzowaną formą naczyń. Kolejnym serwisem jest Bolero zaprojektowane w oparciu o produkowany w Chodzieży w dwudziestoleciu międzywojennym garnitur 520. Asymetryczną, uproszczoną formą, nawiązującą do naczyń z lat 60. XX wieku, charakteryzuje się serwis Happa, w którym uwagę zwraca pozbawiony dziobka imbryk z wylewem płynnie wyprowadzonym z górnej krawędzi oraz niespotykane dotąd w produkcji Ćmielowa talerze o kołnierzach opisanych trzema długimi łukami, co daje wrażenie formy trójbocznej. W końcu lat 90. produkowano jeszcze garnitur do kawy Mariell zaprojektowany w 1976 roku przez Wincentego Potackiego, cieszący się niezmienną od lat popularnością Feston oraz ponadczasowe Rococo. W 1995 roku odtworzono, kojarzące się niezmiennie z Ćmielowem, serwisy Bogdana Wendorfa z lat trzydziestych – Płaski i Kula. Ten ostatni został uzupełniony o filiżankę do herbaty i zestaw do ciast, złożony z dwóch talerzy – większego o średnicy 29 cm i deserowego o średnicy 16,5 cm. Roman Szlachetka i Mariusz Woliński są autorami serwisu Yvonne o urokliwych, kulistych naczyniach, wspartych na ledwie wyodrębnionych pierścieniach, z prostymi pętelkowymi uszkami i uchwytami oraz, jakby dla przeciwwagi, zgeometryzowanymi uchwytami pokrywek. Na potrzeby hoteli wykonywano Fokus o prostych formach grubościennych naczyń. Zdobiono go rozmaicie, a dekoracjom nadawano wdzięczne nazwy, jak: Sonata, Iga, Lazur.
Obecny katalog produktów Ćmielowa tworzy kilkanaście fasonów, podzielonych według serii wzorniczych. Linię Classic reprezentują serwisy: Rococo, Bolero, Berni, Feston, Astra, Pułaski, Lwów, Yvonne. Linię Koneser serwisy: Kula, Płaski, Empire, Rococo, Goplana, filiżanki jubileuszowe, kubki ćmielowskie, figurki i tzw. perły kolekcjonera. Kula, Płaski, czy Empire, pomimo że nie mają ścianek tak cienkich i o takiej przeświecalności jak te z lat 30. XX wieku, niezmiennie zachwycają formą i znajdują szerokie grono odbiorców.
W 2010 roku, z okazji 220-lecia działalności, fabryka przygotowała jubileuszową kolekcję filiżanek o formach historycznych. W jej skład wchodzi dziesięć naczyń o nazwach: Otello (fason Kula), Harmony (fason Harmonia), Valentin (fason Luna), Apolonia (w katalogu błędnie nazwany fasonem 520), Europa (fason 520 nazwany Bolero), Diana (fason Poznań), Adria (fason Ida), Ambrozja (fason Nestor), Dafne (fason Empire), Figaro (fason Płaski). Filiżanki zostały przygotowane w ograniczonej liczbie 220 sztuk z każdego fasonu. Wszystkie posiadają ręcznie pisany numer.
W ostatnim czasie w wytwórni powstała kolejna kolekcja, tym razem dwunastu, ręcznie malowanych filiżanek. Korzystając ze sprawdzonych historycznych form, jak: Kula, Płaski, Empire oraz Nestor i Happa opracowano nowe rodzaje dekoracji. Filiżanki w fasonie Płaski otrzymały dekorację marmurkową, nawiązującą do tej z dwudziestolecia międzywojennego; Kula Pologne jest biało-czerwona ze złotym orłem; filiżanki Empire i Nestor mają subtelną dekorację kwiatową, Romeo reliefową podkreśloną złoceniami, zaś z nowoczesną formą Happy współgrają dekoracje czerpiące z motywów afrykańskich, jak cętki i paski dzikich zwierząt oraz imitujące spękaną ziemię lub kamień.
Najmłodszą marką Polskich Fabryk Porcelany „Ćmielów” i „Chodzież” S.A., budowaną od 2013 roku, jest Ćmielów Design Studio (ĆDS). Jej współtwórcą i dyrektorem artystycznym jest Marek Cecuła, uznany artysta ceramik i projektant. Swoją działalność ĆDS opiera na tworzeniu nowych linii współczesnej porcelany użytkowej i dekoracyjnej. Ćmielów Design Studio to również nowe projekty edukacyjne, współpraca z uczelniami artystycznymi i młodymi designerami, podejmowane po to, by wspólnie tworzyć współczesną ceramikę na światowym poziomie.
CZYTAJ DALEJ
