Założona przez hr. Jacka Małachowskiego Fabryka Porcelany w Ćmielowie jest najstarszą wytwórnią w regionie. Przez ponad dwa wieki przeszła wiele przeobrażeń organizacyjnych i do dziś stanowi rzadki przykład ciągłości rozwojowej jednego zakładu.
Muzeum Narodowe w Kielcach posiada najbogatszą w kraju kolekcję ceramiki ćmielowskiej, która zebrana w układzie chronologicznym, stanowi zespół znakomicie ilustrujący przemiany stylistyczne i technologiczne oraz różnorodność wyrobów od początków działalności zakładu po wiek XX.
Najcenniejsze przykłady prezentowane są na ekspozycji stałej w Galerii Malarstwa Polskiego i Europejskiej Sztuki Zdobniczej.
Cykl (nie tylko) dla kolekcjonerów i miłośników porcelany. Opowiemy o historii fabryki, zaprezentujemy zdjęcia z naszych zbiorów. Będzie również mowa o sygnaturach i fałszerstwach.
W 1797 roku ekskanclerz wielki koronny, właściciel dóbr Ćmielowa, Bodzechowa i przyległości, Hyacynt (Jacek) hr. Małachowski kupił teren wójtostwa ćmielowskiego od Jana i Anny ze Strzemboszów – małżeństwa Zbrożków. Hrabia zdecydował o przeznaczeniu budynków folwarcznych wójtostwa na fabrykę fajansu. Rozpoczęcie produkcji można datować na 1809 rok. Za datą tą przemawiają następujące fakty: 11 maja 1808 roku hr. Małachowski zawarł kontrakt na prowadzenie fabryki fajansu z Niemcem Adolfem Fryderykiem Vatkem.
Jacek hr. Małachowski zmarł 23 marca 1821 roku, a 16 dni później odszedł bezpotomnie jego syn Jan z Dukli. Dobra ćmielowskie po ojcu oraz Bałtów i Sadowie po bracie odziedziczyła córka Jacka, Franciszka z hr. Małachowskich, wdowa po generale Krzysztofie Dunin-Karwickim. Karwiccy ostatecznie postanowili pozbyć się dóbr położonych w guberni radomskiej i przenieść się na Wołyń do majątku Mizocz. W 1830 roku dobra ćmielowskie i bałtowskie kupili Wojciech Pusłowski i Teresa Scypio del Campo, siostra, a zarazem teściowa Franciszka Ksawerego ks. Druckiego Lubeckiego, która od 1845 roku była jedyną właścicielką wytwórni.
Z końcem 1837 roku pierwszy dyrektor wytwórni – Adolf Fryderyk Vatke odszedł na emeryturę, a jego miejsce zajął Franciszek Weiss, pochodzący z Falkenau (Sokolova) w Czechach. Franciszek Weiss przybył do Ćmielowa jako specjalista mający uruchomić produkcję porcelany. Gdy zmarł 18 listopada 1837 roku, kierownictwo wytwórni objął jego młodszy brat Gabriel i sprawował je nieprzerwanie do roku 1866. Wraz z rodziną Weissów w latach 30. XIX wieku przybyła do Ćmielowa grupa ceramików, m.in. pochodzący z Czech – Jan Wencel i Karol Mach, zaangażowani specjalnie do prac nad urządzaniem fabryki porcelany. To właśnie Gabrielowi Weissowi należy przede wszystkim przypisać zasługę rozpoczęcia produkcji porcelany w Ćmielowie w końcu lat 30. XIX wieku.
Kazimierz Cybulski kierował fabryką z dużym powodzeniem aż do śmierci w 1884 roku. Jego spadkobiercy, synowie Stanisław i Władysław Cybulscy, podzielili się rolami: wykształcony w Limoges Stanisław przejął nadzór nad fabryką, a Władysław nad sklepem w Warszawie. W okresie, kiedy wytwórnia pozostawała w rękach Cybulskich, został znacznie rozszerzony asortyment wyrabianych produktów. Oprócz naczyń stołowych i kuchennych zaczęto produkować wielkie naczynia dla potrzeb przemysłu i rzemiosła, a także wazy i meble ogrodowe. Za to w 1882 roku wytwórnia ćmielowska całkowicie zrezygnowała z produkcji naczyń fajansowych.
.jpg)
I wojna światowa przerwała działalność zakładu, fabryka ruszyła ponownie dopiero w 1920 roku. Aleksander Drucki Lubecki, którego interesom zagroziła inflacja, nie mógł podołać koniecznym remontom i inwestycjom, dlatego sprzedał Ćmielów Towarzystwu Akcyjnemu Polskiego Banku Przemysłowego we Lwowie. Remont zajął zaledwie kilka miesięcy i już 7 lipca 1920 roku zakład rozpoczął produkcję. Na początku 1921 roku została utworzona spółka akcyjna „Fabryka Porcelany i Wyrobów Ceramicznych w Ćmielowie”, do której zarządu weszli dyrektorzy banków, przemysłowcy i właściciele ziemscy. Dyrektorem fabryki został Jerzy Holnicki-Szulc. Mimo że w 1924 roku spółka kupiła fabrykę porcelany w Chodzieży, lata dwudzieste nie były łatwe dla wytwórni ćmielowskiej.
W latach 30. XX wieku fabryka w Ćmielowie produkowała dziesięć pełnych fasonów serwisów stołowych, garnitury do herbaty oraz kawy, komplety śniadaniowe, garnitury do owoców, ciast, ryb oraz serwisy dla lalek i rozmaite pojedyncze naczynia, takie jak koszyczki, kieliszki do jaj, puszki i wiele innych. Nazwy wielu zestawów zaczerpnięte zostały z rodzimej geografii, jak: Lwów, Gdańsk, Toruń, Poznań, Gniezno, Cieszyn, Ćmielów, czy Bałtyk, przypominające dziś patriotyczne fascynacje w odrodzonym państwie. Wytwórnia korzystała nie tylko ze wzorów opracowywanych przez własnych projektantów, ale także kupowała projekty i dekoracje artystów z zewnątrz._porcelana.jpg)
Wytwórnia porcelany „Świt” w Ćmielowie powstała z inicjatywy pracowników Fabryki Porcelany i Wyrobów Ceramicznych w Ćmielowie S.A. Jak podaje Jerzy Moniewski, opierając się o zachowane dokumenty, projekt wybudowania własnego zakładu powstał zapewne w 1934 roku. Jego realizację zaczęto od zakupu w 1935 roku dwóch sąsiednich placów zlokalizowanych pomiędzy drogą z Ćmielowa do Ożarowa a terenami stacji kolejowej.
Po wojnie spółka akcyjna „Ćmielów” została upaństwowiona (3 stycznia 1946 roku) i wraz z fabryką porcelany „Świt” pozostawała pod zarządem Zjednoczenia Przemysłu Ceramiki Technicznej i Szlachetnej w Radomiu. W 1951 fabryka otrzymała nazwę Zakłady Porcelany „Ćmielów”, pod którą funkcjonowała do 1997 roku. Produkcja porcelany w Ćmielowie w latach pięćdziesiątych reprezentowała styl tradycyjny, oparty na własnych wzorach z okresu międzywojennego.
Eugeniusz Stawiński ówczesny minister przemysłu lekkiego 1 października 1950 roku powołał do życia Instytut Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie. Podjął decyzję o przekształceniu działającego do tej pory Biura Nadzoru Estetyki Produkcji. Propozycje IWP z pierwszych lat działalności były dość zachowawcze i nawiązywały do przedwojennej stylistyki art dèco. W 1955 roku w Instytucie został zatrudniony rzeźbiarz Henryk Jędrasiak, który stworzył zespół złożony z młodych absolwentów warszawskiej ASP. W jego skład weszli: Hanna Orthwein, Mieczysław Naruszewicz i Lubomir Tomaszewski. Artyści przygotowali kolekcję modeli rzeźb porcelanowych mających pełnić rolę współczesnego bibelotu. 
