Część 2: FAJANS Z DEKORACJĄ DRUKOWANĄ

Cykl: Porcelana ćmielowska w pigułce

Jacek hr. Małachowski zmarł 23 marca 1821 roku, a 16 dni później odszedł bezpotomnie jego syn Jan z Dukli. Dobra ćmielowskie po ojcu oraz Bałtów i Sadowie po bracie odziedziczyła córka Jacka, Franciszka z hr. Małachowskich, wdowa po generale Krzysztofie Dunin-Karwickim. Karwiccy ostatecznie postanowili pozbyć się dóbr położonych w guberni radomskiej i przenieść się na Wołyń do majątku Mizocz. W 1830 roku dobra ćmielowskie i bałtowskie kupili Wojciech Pusłowski i Teresa Scypio del Campo, siostra, a zarazem teściowa Franciszka Ksawerego ks. Druckiego Lubeckiego, która od 1845 roku była jedyną właścicielką wytwórni.

W Ćmielowie nadal produkowano naczynia fajansowe do dekorowania których zaczęto stosować nową technikę – druk miedziorytniczy. Datę jej wprowadzenia precyzuje rachunek z Archiwum Szczuczyńskiego z lat 1849–1850 znajdujący się w zbiorach Biblioteki Książąt Czartoryskich w Krakowie. Liczba zachowanych ćmielowskich wyrobów fajansowych z dekoracją drukowaną świadczy o tym, że ich produkcja musiała być znaczna. Naczynia zdobiono wzorując się na fajansach angielskich o przyjętym wówczas dwubarwnym układzie. Półmiski, talerze, koszyki o ażurowych kołnierzach plecionych z pałączków oraz dzbanki i sosjerki zdobiono czarnymi scenami rodzajowo-pejzażowymi. Ćmielów był pierwszą polską wytwórnią, w której zastosowano ten sposób dekorowania fajansu. Płytki do druku sprowadzano z zagranicy, a ponieważ ścierały się w miarę używania, dlatego zastępowano je nowymi, które wykonywano w pobliskiej hucie białogońskiej, a ryto na miejscu w Ćmielowie.

Znaki stosowane na naczyniach fajansowych z dekoracją drukowaną są bardzo liczne i różnorodne. Najwcześniej stosowano tylko wycisk z nazwą miejscowości, mniejszy lub większy, czy też tylko jej część „ĆMIE”. Sygnatury drukowane na fajansach wykonywano podobnie jak ich dekoracje – za pomocą rytych płytek.

Znaki drukowane, naszkliwne:

 

typ 1– typ 1 – znak niebieski: w półkolistym polu utworzonym przez dwie skrzyżowane u dołu gałązki napis Ćmielów

 

 

 

typ 2– typ 2 – znak niebieski lub czarny: na zwiniętej banderoli ukazanej na tle bukietu kwiatów napis CMIELÓW

 

 

 

typ 3– typ 3 – znak niebieski: na banderoli w otoczeniu kompozycji z motywów ceowochrząstkowych napis CMIELÓW

 

 

 

typ 4– typ 4 – znak niebieski lub czarny: ptak o rozpostartych skrzydłach z banderolą na wysokości piersi, na której napis CMIELÓW

 

 

 

typ 5– typ 5 – znak niebieski: na zwiniętej banderoli na tle skrzyżowanych kotwicy i kaduceusza oraz czapki Merkurego ze skrzydełkami – napis CMIELOW.

 

 dzbanek ze scenamiDzbanek ze scenami w typie tyrolskim, ok. 1850, fajans, druk podszkliwny

 

talerz płytki
Talerzyk płytki ze sceną arabską, 1850–1860, fajans, druk podszkliwny

 

talerz płytki z pejzażem

Talerz płytki z pejzażem z ruinami, 1850–1860, fajans, druk podszkliwny

 

POWRÓT