Zbiory online
Płyta gramofonowa z głosem Stefana Żeromskiego
Informacje o obiekcie:
Dział / Oddział: | Muzeum Lat Szkolnych S.Żeromskiego |
Typ obiektu: | Varia |
Datowanie: | 1924 |
Miejsce powstania lub znalezienia: | Warszawa |
Materiał: | bakelit |
Wymiary: | 37,5 cm (śr.) |
Nr inwentarzowy: | MNKi/Ż/152 |
Wytwórnia: | Odeon |
W Polsce płyty winylowe pojawiły się koło 1899 roku. Do ich wykonania służyły takie materiały jak chlorek winylu, szelak czy ebonit. Co ciekawe, były one produkowane w różnych wersjach kolorystycznych, jednak czarne płyty cieszyły się największą popularnością. Przez kilka dekad ten wynalazek umożliwiający zapis dźwięku był produktem luksusowym, niedostępnym dla każdego. Z tego powodu płyt winylowych używali jedynie przedstawiciele najzamożniejszych warstw społecznych.
W 1924 roku Stefan Żeromski przybył do Hotelu Europejskiego w Warszawie, gdzie został poproszony o przeczytanie fragmentu swych utworów – Snobizmu i postępu oraz Róży. Pracownicy firmy Barucha Rudzkiego utrwalili głos pisarza, a następnie zapisali go na winylowej płycie. Nagranie trwa dwie i pół minuty z okładem i zajmuje 1/3 szerokości płyty, której średnica wynosi 29 i pół centymetra. Na granatowym tle złotawą czcionką wybito znak i nazwę wytwórni "Odeon" oraz tytuł płyty: "Myśli. Stefan Żeromski". Uwagę zwraca wyżłobiony w środkowej części autograf pisarza.
W 1929 roku mieszkaniec Krakowa, Czesław Jaśkiewicz, ekonomista i pasjonat muzyki, zakupił w sklepie Bronisława Rudzkiego w Warszawie winyl z nagranym przemówieniem Stefana Żeromskiego. Płyta miała zasilić jego domową fonotekę. Kupujący nie spodziewa się, że nabywa obiekt, który w przyszłości będzie stanowił cenny eksponat muzealny. Kiedy po latach ustalił, kto wypowiada się na nagraniu, udał się do Archiwum Dokumentacji Mechanicznej (od 2008 r. jest to Narodowe Archiwum Cyfrowe) i do Polskiego Radia w Warszawie, gdzie to, co mówi pisarz, przegrano z gramofonowej płyty na taśmę. Orginalny egzemplarz właściciel przekazał Muzeum Narodowego w Kielcach, gdzie trafił na ekspozycję w nowoutworzonym Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego i obecnie stanowi jedną z najważniejszych pamiątek po pisarzu.