Zbiory online
Ilustracja do ''Puszczy jodłowej''
Informacje o obiekcie:
Dział / Oddział: | Muzeum Lat Szkolnych S. Żeromskiego |
Typ obiektu: | Grafika |
Datowanie: | 1925 |
Autor: | Władysław Skoczylas (1883-1934) |
Miejsce powstania lub znalezienia: | Warszawa |
Technika: | drzeworyt |
Materiał: | papier bezdrzewny |
Wymiary: | 28,5 cm (wys.) x 22 cm (szer.) |
Nr inwentarzowy: | MNKI/Ż/21b |
Drugi z cyklu czterech ilustracji do Puszczy Jodłowej Stefana Żeromskiego, autorstwa artysty Władysława Skoczylasa, przedstawia mężczyznę idącego przez puszczę. W lewej ręce trzyma łuk, w prawej oszczep, na którym się podpiera. Na głowie nosi czapkę, za odzienie służą mu skóry. Za pasem trzyma róg i siekierę, u prawego boku nosi kołczan. Według Żeromskiego był to pierwszy człowiek, który wkroczył do puszczy. Tak pisze o nim w swoim utworze: Pierwszy, co wtargnął z oszczepem-li czy z siekierą brązową w dłoni, z południa od strony Wiślan czy z północy od strony Mazowszam przyszedł przed czasami, które ima i swoimi sposoby utrwala dla potomnych plotka człowiecza - drżał pewnie w sobie patrząc struchlałymi oczyma w puszczę Łysicy. Widział bowiem wokół siebie drzewa srogie, zwartym ostępem stojące, wyniosłe, borem niedosięgłym dla szybkolotnego spojrzenia wyległe w dal milami. Lękliwa cześć napełniała jego duszę, gdy mierzył nieznane i niewidziane, grube, obłe, potężne pnie, podarte od przepęknięć i okapane obarami żywicy, na sto łokci wybiegające pod niebo. Krzywymi pazurami korzeni wszczepione między omszałe, sterczące i nawalone skrzyżale, między rumowie, które zwietrzały kwarzec górski wytwarza - spłaszczonymi koronami chwiejące się za wiatrem tam i sam - obwieszone ciemnozielonymi wieńcami igieł ulistwienia -obarczone licznymi ramionami spławów potężnych - pachnące balsamicznym olejem w nasionach zawartym - śpiewały przed nim własny poszum swój, puszczańskie wzdychanie, niemowny śpiew, który wszystko ludzkie zna i wspomina. Z ciemnej lasu głębiny szedł na jego duszę, nastawał i napastował głos dawien-dawny, nieodmienny, głęboki - wysoki, ostrzeżenie i napomnienie, śmiech i płacz, duma zamierająca w pustce głuchej. A skoro zamierała nuta lasowa, wyrywało się z puszczy wycie wilka albo hukanie pochutliwe puchacza i przejmowało serce człowieka straszną bojaźnią'' ("Puszcza jodłowa", 1925).
Autor Władysław Skoczylas (1883–1934) to malarz, grafik, rzeźbiarz, uważany za twórcę polskiej szkoły drzeworytu, jeden z najwybitniejszych artystów II Rzeczypospolitej. Studiował malarstwo i rzeźbę w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Kształcił się również w Austrii, Niemczech i we Francji. W Paryżu uczył się rzeźby, a w Lipsku grafiki oraz drzeworytu. Najpierw mieszkał w Zakopanem i uczył w Zakopiańskiej Szkole Przemysłu Drzewnego, następnie osiadł w Warszawie, gdzie wykładał na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej i w Szkole Sztuk Pięknych. Współzałożyciel Stowarzyszenia Artystów Polskich „Rytm” i Stowarzyszenia Artystów Grafików „Ryt”. Ukoronowaniem działalności Skoczylasa było doprowadzenie do powstania Instytutu Propagandy Sztuki, prekursora dzisiejszych centrów sztuki współczesnej. Czas studiów w Lipsku, kiedy to Skoczylas bliżej poznał technikę drzeworytu, był punktem zwrotnym w jego karierze. Od tego momentu bowiem drzeworyt zdominował jego twórczość. Prace Skoczylasa sprawiły, że technika ta (a wraz z nią szerzej – grafika) awansowała z funkcji służebnej, reprodukcyjnej, jaką pełniła do przełomu XIX/XX wieku do roli równorzędnej z innymi dziedzinami sztuki. Najbardziej charakterystycznym elementem jego stylu jest tzw. „grzebyk” Skoczylasa – rytmizujące kompozycję zazębianie się czarnego z białym. Do najbardziej znanych prac Skoczylasa należą teki drzeworytów: „Zbójnicka” i „Podhalańska” – sławiące postać Janosika, barwne życie górali i urodę Tatr.