Zbiory online

Zegar obrazowy z pejzażem nadreńskim

Informacje o obiekcie:

Dział / Oddział:Rzemiosło artystyczne
Typ obiektu:Zegar
Datowanie:1830-1840
Autor:Carl Ludwik Hoffmeister (?)
Miejsce powstania lub znalezienia:Austria, Wiedeń
Technika:malowanie, wycinanie, srebrzenie
Materiał:mosiądz, stal, mosiądz srebrzony, blacha miedziana
Wymiary:śr. tarczy 3,5 cm, obudowa 46 x 61,6 cm; w ramie 6
Nr inwentarzowy:MNKi/R/2301

Zegar obrazowy ze sceną rodzajową na tle pejzażu, malowany na blasze i ujęty w szeroką profilowaną ramę z plastycznymi listkami i „wolimi oczami” na obrzeżu.

Tarcza zegara umieszczona jest na wieży, a na odwrocie przytwierdzony mechanizm zegarowy. W lewym dolnym rogu spiralnie skręcona rurka szklana imituje spływającą wodę. Według pierwszego powojennego inwentarza Muzeum Świętokrzyskiego, pozytywka (dziś niedziałająca) wygrywała patriotyczne melodie: Tysiąc walecznychBoże coś Polskę. Polskie melodie mogą świadczyć o tym, że zamówienie pochodziło z Polski, lub zmiany te zostały dokonane wtórnie przez polskich zegarmistrzów.

Zegar odzwierciedla modę na zegary obrazowe, jaka zapanowała w Europie środkowej w okresie biedermeieru. Wyspecjalizowała się w tej dziedzinie Austria, choć wykonywano je także na terenie Niemiec, Szwajcarii a także Francji. Najbardziej znanym twórcą obrazów - zegarów był Carl Ludwig Hoffmeister, artysta zatrudniony w Wiedeńskiej Manufakturze Porcelany, znany też jako malarz scen rodzajowych i pejzażowych na szkle. Do najczęściej przedstawianych tematów należały pejzaże i weduty, wzbogacone zawsze o sztafaż ludzki. Ukazywano autentyczne miasta, m.in. różne widoki Wiednia, rzekę Ren i miejscowości nad nią położone, jak: Koblencja, zamki nadreńskie, Skała Lorelei; prezentowano inne znane miasta Europy, jak Paryż, Neapol z Wezuwiuszem, a nawet Warszawę. Do ulubionych tematów należały pejzaże alpejskie, zwłaszcza te z terenu Tyrolu. Istotną rolę odgrywają w nich przedstawienia ludzi, wywodzących się z różnych warstw społecznych, ukazywanych podczas wykonywania codziennych czynności. Zegary tego typu wyposażano w rozmaite mechanizmy, jak grające pozytywki, elementy ruchome, w czym wyspecjalizowały się dwie firmy na terenie Austro-Węgier: zakład F. Rzebitschka w Pradze i Olbrichów w Wiedniu.

Ani mechanizm, ani malowidło nie są sygnowane, jednakże na podstawie analogicznych zegarów-obrazów, które noszą sygnaturę C.L. Hoffmeister, również zegar ze zbiorów MNKi można wiązać z osobą tego wiedeńskiego malarza miniaturzysty. Znane są jego liczne przedstawienia autentycznych miejscowości położonych nad Renem. W tym konkretnym przypadku wydaje się, że widok mógłby przedstawiać miasteczko nad rzeką pokazaną od południa na odcinku, między Riidesheim, a skałą Lorelei.