Kapliczka z Matką Boską z Lourdes

Izydor Lipiec (1889-1978)

Kult maryjny w naszym kraju jest wyjątkowo silny; świadczy o tym duża liczba sanktuariów, miejsc spontanicznej manifestacji uczuć religijnych. Większość wizerunków przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem, której cześć oddawano na terenie całego kraju. Ikonografią wyróżniają się rzeźby Matki Boskiej Częstochowskiej i rzadziej spotykane – Matki Boskiej Kodeńskiej. Bez Dzieciątka, z sierpem księżyca pod stopami, ukazywana jest Matka Boska Skępska, a Ostrobramska Madonna – z rękami skrzyżowanymi na piersiach. W XIX wieku spopularyzował się, zwłaszcza w rzeźbie, wizerunek Matki Boskiej Niepokalanej, stojącej na globie ziemskim i miażdżącej stopami głowę węża. W naszym regionie popularnym przedstawieniem jest także „osóbka”, postać bez znaków szczególnych, okryta błękitnym płaszczem.

Interesujące jej wyobrażenie wykonał Izydor Lipiec. Kapliczkę z wnęką na świętą figurę zamknął po bokach dwiema wieżyczkami z dekoracyjnymi geometrycznymi podziałami. Umieścił w nich płytkie nisze, w których symetrycznie i strefowo zakomponował kwiatony, modlące się aniołki o pełnych sylwetkach, a powyżej ich płaskorzeźbione wizerunki ukazane z profilu. Wieżyczki zamykają w górze trójkątne daszki zwieńczone krzyżem, a centralnie umieszczoną wnękę daszek półkolisty z wizerunkiem gołębicy. Kompozycję uzupełniają i dekorują kwiatony umieszczone po lewej i prawej stronie kapliczki. Postać Najświętszej Marii Panny wykonana jest z osobnego kawałka drewna i luźno wstawiona do wnęki. Ma długie do ramion włosy okryte welonem, białą suknię z niebieską szarfą i zgodnie z ikonografią – błękitny płaszcz.

Izydor Lipiec reprezentuje specyficzny rodzaj prymitywnej sztuki. Postać Madonny, podobnie jak inne rzeźbione przez niego figury o uproszczonym i naiwnym modelunku, daleka jest od ideału boskiego piękna. Nieforemny i wydatny nos, usta zarysowane poziomą rytą kreską i blisko osadzone oczy, z zezem, nie dodają jej urody. Jednakże, wtopiona w architekturę kapliczki ozdobionej kwiatonami przywołuje skojarzenie z kolorytem dawnej polskiej wsi.

Izydor Lipiec rzeźbiąc tę kapliczkę nie był już człowiekiem młodym i wydawać by się mogło, że taki charakter jego rzeźb jest wynikiem braku sprawności manualnej. Tymczasem wykonane przez niego figurki do szopki sprzed 1939 roku, które posiadamy w zbiorach, nie różnią się od prac z okresu późniejszego.

W młodości zarobkował na emigracji w Stanach Zjednoczonych, Francji i Niemczech. Wrócił w 1913 roku, aby objąć gospodarstwo po ojcu, choć praca na roli nie interesowała go. Z zamiłowaniem wykonywał sprzęty domowe dla rodziny i sąsiadów, strugał zabawki dla wnuków, a do kościoła parafialnego w Mominie figurki jasełkowe. Z poważniejszych tematów interesowały go głównie religijne, zwłaszcza wizerunki świętych patronów do domowych ołtarzyków. Rzeźbił wielokrotnie kapliczki ze Świętą Rodziną i Najświętszą Marią Panną z Lourdes. Tę ostatnią dla upamiętnienia faktu, że zarobkując we Francji wybrał się specjalnie do tego cudownego miejsca, a także by wypełnić ślub uczyniony podczas choroby. Postanowił, że jeśli wróci do zdrowia, wyrzeźbi Najświętszej Panience ołtarzyk. Po latach, kiedy tylko czas mu pozwolił, ponownie zaczął rzeźbić. Pierwszą pracą, jaką wykonał była kapliczka z Najświętszą Marią Panną z Lourdes, zakupiona później do zbiorów muzealnych.

Opracowała: Janina Skotnicka