Konserwacja XVIII-wiecznego miedziorytu ze zbiorów Działu Grafiki

La Retour desiré

Claude Augustin Duflos

papier, miedzioryt

Wytłok płyty o wymiarach: 50,7 x 36,7 cm

Poniżej dolnej krawędzi kompozycji: Cl Duflos  Sculp.

        Uruchamiając spust migawki aparatu fotograficznego zapominamy, ile trudu kosztowało niegdyś przekazanie dowolnych obrazów  osobom, które pozbawione były bezpośredniego do nich dostępu. W XVI–XVIII wieku taką funkcję pełniły ryciny wykonywane w technice miedziorytu, co pozwalało  uzyskać z jednej płyty kilkaset odbitek. Na rycinach nazwisko autora obrazu, opatrzone było zwykle skrótem pinx. – pinxit  (łac. namalował) lub inw.–  invenit (łac. skomponował);  twórca sztychu oznaczony bywał skrótem sculp. – sculpsit  lub inc. – incidit (łac. wyrył).

 Szybko doskonaląca się technika  z czasem osiągnęła wysoki poziom artystyczny a sztychy były gromadzone przez bogatych kolekcjonerów ale także przez mniej zamożnych zbieraczy, rozproszonych w siedzibach odległych od artystycznych centrów.

          Znajdujący się w naszych zbiorach miedzioryt  La Retour desiré (Upragniony powrót) jest reprodukcją obrazu, który namalował  Johann Eleazar Schenau (1737–1806). Scena rodzajowa ukazuje radość rodziny na widok powracającego do domu żołnierza. Twórcą tej wysokiej klasy ryciny jest Claude Duflos (1700–1786). Kompozycja stanowi lustrzane odbicie oryginału.

           Obiekt trafił do muzeum jako mienie podworskie z Bałtowa. Nigdy nie był udostępniony z uwagi na zły stan zachowania. Papier sklejony był z tekturowym podkładem i mocno zniszczonym passe-partout. W górnej partii zaatakowały go mikroorganizmy, w środkowej  i z lewej strony  widoczne były brunatne zachlapania (prawdopodobnie krwią), u dołu – liczne ślady po owadach i ciemne przebarwienie.

Po wykonaniu wstępnej dokumentacji fotograficznej, rycinę jałowiono w parach środka grzybobójczego w szczelnej komorze przez dwa tygodnie, po czym wywietrzono. Następnie przy użyciu miękkich gąbek, gumek i skalpela usunięto zanieczyszczenia powierzchniowe, resztki grzybni, ekskrementy owadów, stare passe-partout i dużą część tektury z odwrocia.  Wykonano próby likwidacji zaplamień metodami chemicznymi, niestety nie przyniosły one oczekiwanych rezultatów. Następnie przystąpiono do oczyszczania sztychu w kąpielach wodnych, „na mokro" usunięto resztę tektury i klej z odwrocia. Brunatne plamy krwi wywabiono chemicznie przy użyciu słabego roztworu środków wybielających. Przebarwienia w dolnej partii udało się rozjaśnić, całkowite ich usunięcie w sposób bezpieczny dla papieru nie było możliwe. Rycinę odkwaszono i wzmocniono strukturę papieru – użyto preparatu na bazie wodorotlenku magnezu z dodatkiem  wodnego roztworu metylocelulozy, po czym obiekt suszono pomiędzy często wymienianymi tekturami pod lekkim przyciskiem.

Miedzioryt zamontowano w passe-partout z tektury bezkwasowej na podkładzie z takiego samego materiału. Do celów ekspozycyjnych zostanie oprawiony w przeszkloną ramę.

Źródła:

https://www.hampel-auctions.com/a/archive-catalogue-detail.html?la=it&a=87&s=243&id=94849&g=Gemaelde-16-18-Jhdt