Obiekt tygodnia
Lalka III
Zbylut Grzywacz (1939–2004)
1972
płótno, olej
91,7 x 72,5 cm
Zbylut Grzywacz (1939–2004) studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (dyplom obronił w 1963 roku). Wykładowca, współzałożyciel grupy Wprost (1966) reprezentującej stylistycznie Nową Figurację, nawiązującą z premedytacją do artystycznego zaangażowania w rzeczywistość PRL Andrzeja Wróblewskiego w latach 40. i 50., w wykonaniu Grzywacza naturalistyczną i turpistyczną, zgodną z pesymistyczną wizją świata artysty żyjącego w epoce Solidarności i stanu wojennego: „Rzeczą sztuki jest stawać wobec życia, zdawać z niego rachunek. (...) Ludzie z moich obrazów to nie akty („naga prawda” lub „nagie piękno”), lecz ludzie rozebrani, pozbawieni – czasem niezupełnie – ubrania. Na ich wolności, na ich wstydzie dokonuje się gwałt. Człowiek rozebrany nie może być oglądany w kategoriach piękna ...”. „Malowanie, rzeźbienie, rysowanie to próba porozumienia się i chcąc je tak traktować, staram się mówić o tym, co wspólne dla wszystkich, o tym, co łączy”. „Nie chcę żyć zastępczo w sztuce, choć tak pewnie właśnie jest, nie zgadzam się na to. (...) Nie chciałbym wieść podwójnego życia i być kimś innym przy sztaludze, a kimś innym w kolejce, w więzieniu, w szkole. (...) Taplam się wraz z innymi w mazistej materii naszej rzeczywistości i wcale nie ładniej macham rękami, prycham i krztuszę się. (...) Dlaczego w malarstwie mam pływać, skoro w życiu się topię? (...) Nie godzę się obsługiwać sztuki. Że co, że taka piękna, to jej ma się wszystko należeć? A ja, niepiękny ze swoimi zmartwieniami, z moją złością, rozczarowaniem? O nie! Cierpmy razem, moja Piękna, skoro los nas złączył. (...) Nie pójdę za tobą w marzenia, nie chcę zapomnienia, które ofiarujesz – czułbym się jak zdrajca wobec tych, co stoją obok mnie i martwi ich, mdli i przeraża to samo co mnie.” „Malowanie stało się dla mnie może i prostsze – ale brakuje mi poczucia, którym kiedyś swoje malowanie żywiłem, że jest komuś potrzebne, że się z czymś wadzi, czemuś służy. Dlatego maluję mniej niż kiedyś”. (www.culture.pl)
Oprac. Iwona Rajkowska
Wystawy:
Malarstwo Zbyluta Grzywacza, BWA Kielce, pokazy w Częstochowie i Busku, 1991–1992; Współczesne malarstwo polskie ze zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach, MNKi 1998/1999.
Bibliografia:
Kuczyński J., Oborny A., Postoła E., Kronika muzealna 1979–1982, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” t.13, Kraków–Wrocław 1984, s. 445.
Rajkowska I., Współczesne malarstwo polskie ze zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach / The Polish Contemporary Painting at the National Museum in Kielce, Kielce 2007, poz. kat. 54, s. 126–127.
Zbylut Grzywacz. BWA Kielce, Kielce 1991, poz.12.
