Upadek pod krzyżem

Upadek pod krzyżem,
Stefan Sowiński (1921-1993),
Chałupki, 1972 r.,
rzeźba ceramiczna, 
wym. wys. 27, szer. 13,5, głęb. 10,5 cm.

Jezus upadający pod krzyżem to bardzo popularny temat pasyjny w polskiej sztuce ludowej, zwłaszcza w regionach położonych na południu kraju. Najchętniej temat ten podejmowany był przez rzeźbiarzy, którzy w swoich pracach zwykle inspirowali się barokową kamienną figurą z kaplicy w Kalwarii Zebrzydowskiej. Upadek pod krzyżem Stefana Sowińskiego nawiązuje właśnie do tego popularnego wzoru ikonograficznego. Artysta ukazał Jezusa w długiej szacie, który klęczy na dekoracyjnym cokole. Postać opiera się na lewej ręce, a prawą obejmuje krzyż. Ścianki cokołu zdobione są plastycznymi wolutami. Od frontu widoczne trzy nisze: w środkowej wizerunek monstrancji z hostią, w dwóch bocznych klęczące anioły. Całość kompozycji szkliwiona.
 
Stefan Sowiński (1921–1993)
Urodził się 18 lutego 1921 roku w niewielkiej wsi Chałupki w pobliżu Morawicy. Pochodził z rodziny garncarskiej o długich tradycjach. Naukę zawodu w domowym warsztacie rozpoczął już w jedenastym roku życia. Ukończył tylko szkołę podstawową. W 1944 roku otworzył własny warsztat. Obok wyrobów garncarskich, na które było duże zapotrzebowanie, lepił też figurki i zabawki dla dzieci – gwizdawki w formie ptaszków i zwierząt. Obok dominującej tematyki religijnej chętnie wykonywał także wielofigurowe sceny rodzajowe o treści obyczajowo-obrzędowej, wiejskich muzykantów, kobiety i mężczyzn przy pracy. Sowiński był również utalentowanym rysownikiem i akordeonistą. Jego prace znajdują się w licznych muzeach.
Współpracował ze Spółdzielnią „Chałupnik” w Iłży, był członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Jego twórcza działalność została wyróżniona nagrodą im. Oskara Kolberga, którą otrzymał w 1990 roku.

Warto wiedzieć:
Ośrodek garncarski w Chałupkach
Chałupki to znany od XVIII wieku ośrodek garncarstwa wiejskiego, który wygasł dopiero w 1993 roku.
W roku 1935 w Chałupkach działało 69 warsztatów garncarskich, zaś w latach 70. XX wieku już tylko 40. Garncarze wykonywali naczynia dekoracyjne, a także ceramikę i rzeźby figuralne, które rozsławiły wieś nie tylko w Polsce, ale także w Europie.   

Kalwaria Zebrzydowska jest pierwszą Drogą Krzyżową, która powstała w Polsce. Inicjatorem budowy był wojewoda krakowski Mikołaj Zebrzydowski. Pierwsze nabożeństwa pasyjne odbyły się tam już w 1608 roku.