Spirifer

Spirifer – Eleutherokomma diluvianoides
Miejsce znalezienia: Skały (gm. Nowa Słupia)
Wiek: żywet
Wymiary: 2,5 x 1,5 cm
MNKi/P/2042

Spirifery to wymarły rodzaj morskich bezkręgowców. Należą one do typu ramienionogów, które swoim wyglądem przypominają małże. Jest to bardzo stara grupa zwierząt, która pojawiła się już w kambrze. W erze mezozoicznej i kenozoicznej przeważająca liczba rodzajów wymarła, a do czasów współczesnych zachowało się ok. 200 gatunków. Można powiedzieć, że jest to grupa wymierająca, gdyż z materiałów kopalnych znamy około 30 tysięcy przedstawicieli tego typu.

Ich ciało chronią skorupki (brzuszna i grzbietowa) połączone mięśniami i zawiasem (ramienionogi zawiasowe) lub tylko mięśniami (ramienionogi bezzawiasowe). Wykazują charakterystyczną dwuboczną symetrię, która różni je bardzo wyraźnie od skorupek małży. Zbudowane są one z węglanu wapnia lub z chityny i fosforanu wapnia.

Intrygująca nazwa typu tych zwierząt wskazuje na to, że w swoim ciele mają „ramię” i „nogę”. Przypomina nam to głowonogi, których najbardziej znanym reprezentantem są wymarłe amonity. Ramienionogi spoczywają na dnie przytwierdzając się do niego przy pomocy nóżki, która wystaje przez otwór znajdujący się w nieznacznie większej skorupie brzusznej. Gatunki nieposiadające tego organu przylegają do dna bezpośrednio skorupką brzuszną zwaną też nóżkową. Ramię – to zespół czułków i rzęsek, zwany aparatem ramieniowym, który służy do wywoływania ruchu wody, przynosząc zwierzęciu pożywienie, czyli plankton oraz różnego rodzaju szczątki organiczne.

Nasz dzisiejszy obiekt muzealny to wymarły spirifer, często nazywany „motylkiem” ze względu na skrzydlasty pokrój. Tak piękne okazy możemy znaleźć w Polsce tylko w miejscowości Skały (gm. Nowa Słupia), gdzie znajdują się luźno w łupkach środkowodewońskich (391,8–385,3 mln lat) i nie musimy ich preparować.

Gatunki należące do tego rodzaju żyły od ordowiku do triasu, jedynie lokalnie przetrwały do wczesnej jury.

Opracował: Paweł Król