Henryk Siemiradzki 1843-1902

Henryk Siemiradzki 1843–1902
Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, 1939
23 cm

Henryk Siemiradzki (1843–1902) był wybitnym polskim malarzem, przedstawicielem akademizmu w malarstwie europejskim. Urodził się na przedmieściu Charkowa w majątku Pieczeniegi. Wyrastał w atmosferze polskości i religijności, mimo że jego ojciec był oficerem rosyjskim. W domu rodzinnym młodego Henryka spotykali się przedstawiciele kolonii polskiej i profesorowie uniwersytetu charkowskiego. Rodzinę Siemiradzkich łączyła szczególnie zażyła przyjaźń z Aleksandrem Mickiewiczem (bratem poety). Henryk ukończył studia matematyczno-fizyczne na uniwersytecie w Charkowie. Następnie zapisał się do petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych, którą ukończył ze złotym medalem i sześcioletnim stypendium, pozwalającym kontynuować naukę za granicą. W roku 1871 wyjechał do Monachium, po drodze zatrzymując się w Krakowie. Miasto pełne obiektów historycznych i pamiątek zrobiło ogromne wrażenie na malarzu. Jednak to Rzym zdobył jego serce i to tam zamieszkał. W jego willi można było spotkać wiele znanych osób nie tylko ze świata sztuki, ale również polityki. Siemiradzki był znanym i cenionym artystą w Europie oraz członkiem wielu akademii europejskich. Jego wystawy cieszyły się dużym powodzeniem, przynosząc mu najwyższe wyróżnienia. Ostatnie tygodnie życia malarz spędził w majątku Strzałkowo pod Częstochową, który zakupił kilka lat wcześniej. Jego prochy złożono w krypcie dla zasłużonych na krakowskiej Skałce.

Ekspozycja prac Henryka Siemiradzkiego została zorganizowana w związku z wystawą pierwszego czterdziestolecia Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. Choć artysta rzadko odwiedzał stolicę, jego nazwisko związane jest z Zachętą. Obraz Jawnogrzesznica, wystawiony tam w 1873 roku, przyniósł znaczne dochody, które zgodnie z wolą autora przeznaczono na kształcenie polskich artystów przebywających za granicą. Wśród korzystających z tej pomocy znalazł się Leon Wyczółkowski.

Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, działające w latach 1860–1939, było jedną z najstarszych europejskich organizacji skupiających artystów i miłośników sztuki. Jego celem było rozpowszechnianie sztuki polskiej oraz wspieranie twórców. Instytucja została powołana do życia przez malarzy, m.in. Wojciecha Gersona, Aleksandra Lessera i Jana Ksawerego Kaniewskiego. Towarzystwo reaktywowano w roku 1991, a w 2013 uzyskało status organizacji pożytku publicznego.

Książka jest niewielką w swych rozmiarach biografią Henryka Siemiradzkiego, liczącą zaledwie 25 stron tekstu, pozostałą zaś część stanowią ilustracje jego prac. Na stronie tytułowej widnieje bardzo dobrze zachowana pieczątka „K. Smoleński Kielce ul. Sienkiewicza Nr 19”.

Przypuszczalnie pierwsza cukiernia w Kielcach istniała już w 1764 roku i znajdowała się w Pałacu Biskupów Krakowskich. W roku 1898 na rogu ulic Ruskiej (dzisiejsza Sienkiewicza) i Małej taki punkt otworzył Kazimierz Smoleński. Była to jedna z najsłynniejszych cukierni w Kielcach, a dzięki sztuce teatralnej pt. Gałązka rozmarynu autorstwa Zygmunta Nowakowskiego (właśc. Zygmunta Tempki) zapisała się w historii. Część akcji toczy się w cukierni i opowiada o wejściu Legionów do Kielc. Okres II wojny światowej był łaskawy dla cukierni, która mimo wszystko funkcjonowała, choć była dostępna tylko dla Niemców. Po wojnie została kawiarnią zarządzaną przez państwową gastronomię. Oficjalnie nazywała się „Kolorowa”, nieoficjalnie „U Smolucha”.

Oprac. Iwona Gębura

Fot. Henryk Siemiradzki, fot. ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie

Bibliografia

Henryk Siemiradzki 1843–1902, Warszawa 1939.

Jerzmanowski J., W starych Kielcach, Łódź 1984, s. 6, 67–72.

Polski słownik biograficzny, t. 37, Warszawa–Kraków 1996–1997, s. 48–52.

Wielka encyklopedia powszechna PWN, t. 11, Warszawa 1968, s. 608–609.

Wrońska-Gorzkowska R., Album kielecki. Starówka, cz. 2, Kielce 1996, s. 75–76.

Wrońska-Gorzkowska R., Album kielecki. Starówka, cz. 3, Kielce 1999, s. 40–41.