Żniwiarze

Żniwiarze na Polach Pontyjskich [Les Moisonneurs dans les Marais Pontins]
Zachée Prévost (1797–1861) wg obrazu Louisa Leopolda Roberta (1794–1835)
Goupil & Vibert, Paryż, 1841–1846
akwatinta, papier
54,5 x 82 cm (rycina przycięta)

Praca jest kopią graficzną słynnego obrazu Louisa Leopolda Roberta L'arrivée des moisonneurs dans les marais Pontins [Przybycie żniwiarzy na Pola Pontyjskie] z 1830 roku, który został zakupiony na Salonie Paryskim i przekazany przez króla Ludwika Filipa do zbiorów Muzeum Luwru w 1835 roku.

Kopie graficzne tej kompozycji były wykonywane w różnych technikach – akwaforcie, litografii, drzeworycie. Prezentowana odbitka została wykonana techniką akwatinty, która najbardziej zbliża ją do olejnego oryginału, uwydatniając cechy malarskie. Autorem ryciny jest Zachée Prévost, francuski rytownik pracujący w latach 40. XIX wieku dla paryskiego wydawcy Goupil & Vibert, specjalizującego się w graficznych i fotograficznych reprodukcjach dzieł sztuki.

Twórca malowidła – Louis Leopold Robert urodził się w 1794 roku w szwajcarskim kantonie Neuchâtel, w rodzinie frankofońskich rzemieślników. Początkowo kształcił się na rytownika. Jednak za namową Jacques’a-Louisa Davida, nadwornego malarza Napoleona Bonapartego, podjął studia malarskie w jego pracowni i z czasem osiągnął niebywały sukces, zaliczając się do grona najpopularniejszych malarzy europejskich w latach 1820–1835.

Od 1818 roku Robert mieszkał i pracował we Włoszech, gdzie pod wpływem klasycyzującego malarstwa monumentalnego stworzył m.in. cykl obrazów symbolizujących cztery pory roku. Wielkoformatowe płótna przedstawiały sceny rodzajowe umiejscowione w czterech regionach Italii. Wiosnę reprezentowała scena z Neapolu (La retour de la fête de la Madone de l'Arc, près de Napleć, 1825), lato – z Rzymu (L'arrivée des moisonneurs dans les marais Pontins, 1830), zimę – z Wenecji (Les Pècheurs de l’Adriatique, 1834). Cykl nie został ukończony. Obraz przedstawiający jesień miał ukazywać scenę z Toskanii. Robert w wyniku zawodu miłosnego popadł w głęboką depresję i w 1835 roku popełnił samobójstwo.

Dwa pierwsze obrazy zostały wystawione na Salonie Paryskim w latach 1827 i 1831 i wzbudziły zachwyt publiczności i krytyki. W dowód uznania artysta otrzymał krzyż Legii Honorowej od króla Ludwika Filipa. Popularność malowideł sprawiła, że zarówno sam Robert, jak i inni artyści wykonywali w kolejnych latach kopie poszczególnych kompozycji. Autorska replika tzw. Żeńców Pontyjskich została zamówiona również przez polskiego kolekcjonera Atanazego Raczyńskiego i obecnie prezentowana jest w Muzeum Narodowym w Poznaniu.

Temat przedstawiony na obrazie Les Moisonneurs dans les Marais Pontins, a następnie powielony na rycinie, odwołuje się do wydarzeń współczesnych. Oto na Pola Pontyjskie w okolicach Rzymu przybywają żniwiarze. Tereny te, niezwykle żyzne, nadawały się do uprawy roli i wypasu, jednakże nie mogły być stale zamieszkiwane ze względu na warunki sprzyjające rozwojowi chorób, w tym malarii. Dlatego też robotnicy na rolę udawali się sezonowo. Scena ukazuje rodzinę przybyłą na czas zbiorów, witaną radośnie przez pobratymców.

Rycina została zakupiona do zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach w 2008 roku. Niegdyś uświetniała wnętrza rezydencji Wielopolskich w Chrobrzu.

Oprac. Małgorzata Osobińska

Bibliografia

Dobrzycka A., Galeria Atanazego Raczyńskiego w świetle „Libri Veritatis”, „Muzealnictwo” 1959, nr 9, s. 5–16.

Mencel M., Atanazy Raczyński (1788–1874). Biografia, Poznań 2018.

Warkoczewska M., Malarstwo i grafika epoki romantyzmu w Wielkopolsce. Dzieje i funkcje, Warszawa–Poznań 1984.