Henryk Sienkiewicz (1846-1916)
Henryk Sienkiewicz to jeden z najwybitniejszych, a także, do dziś, jeden z najpopularniejszych pisarzy polskich. Był powieściopisarzem, nowelistą, publicystą, angażował się w działalność społeczną i filantropijną.
Pochodził ze zubożałej rodziny ziemiańskiej. Studiował w warszawskiej Szkole Głównej, na początku prawo i medycynę, później przeniósł się na wydział filologiczno-historyczny. Dużo podróżował, m.in. po Europie, Ameryce i Afryce. Współpracował z prasą jako felietonista, poruszając w artykułach tematykę społeczną i kulturalną, zajmując się analizą życia wszystkich warstw społeczeństwa.
Henryk Sienkiewicz jest autorem wielu nowel, podejmujących różnorodną problematykę. Opisywał w nich m. m dramatyczne losy wsi pouwłaszczeniowej (Szkice węglem), zastanawiał się nad kwestią wychowania wiejskich dzieci (Janko Muzykant). Podjął temat tragicznego, zmarnowanego życia polskich emigrantów w Ameryce (Za chlebem) i tęsknoty za ojczyzną (Latarnik). Poruszył także, egzotyczny dla ówczesnego polskiego czytelnika, problem zagłady indiańskiego plemienia (Sachem).
Charakterystyczne dla pisarstwa Sienkiewicza było zainteresowanie przeszłością Polski. Jak nikt inny potrafił on wyśmienitą sztuką opowiadania połączyć elementy historyczne z fikcją literacką. Jego najsłynniejsze powieści historyczne to: Trylogia, Quo vadis i Krzyżacy. Trylogia to cykl składający się z trzech dzieł: Ogniem i mieczem. Potop i Pan Wołodyjowski. Tłem akcji uczynił Sienkiewicz te wydarzenia z przeszłości ojczyzny, które przedstawiały ją jako państwo silne, potrafiące przezwyciężyć wszelkie trudności (okres wojen kozackich, najazdu Szwedów i walk z Turcją). Takie ujecie miało olbrzymie znaczenie w czasach zaborów i przyczyniło się do wielkiej popularności utworów wśród czytelników.
Podobne motywy (ku pokrzepieniu serc) kierowały autorem w czasie pisania Krzyżaków, tekstu opartego na Kronikach Jana Długosza i innych dokumentach historycznych. Powstał doskonale nakreślony obraz średniowiecznej Polski (zawierający m. in. opis obyczajów rycerskich oraz sugestywną relację z bitwy pod Grunwaldem) z czasu wojen krzyżackich. Pisarz, sprawnie prowadząc akcję i kreśląc wyraziste postaci, pokazał mądrą politykę Jagiełły i budzenie się świadomości narodowej w Polakach.
Powieść Quo vadis to z kolei utwór, którego akcja toczy się w starożytnym Rzymie. Na podstawie głównego wątku - miłości Rzymianina i chrześcijanki - autor pokazał upadek świata starożytnego i narodziny potęgi chrześcijańskiej. W dziele zawarte zostały liczne aluzje do sytuacji politycznej Polski.
Sienkiewicz jest również autorem, popularnej do dziś, powieści przygodowej dla młodzieży W pustyni i w puszczy. Barwnie i zajmująco napisany utwór przedstawia dwójkę dzieci, Polaka i Angielkę, przemierzających Afrykę w czasie powstania Mahdiego w Sudanie.
Dzieła Henryka Sienkiewicza, mimo krytycznych opinii, wciąż cieszą się zainteresowaniem czytelników w kraju i za granicą. Warto także wspomnieć o ekranizacjach utworów, zwłaszcza Krzyżaków i Trylogii, które wpisały się w historię polskiego kina.
Henryk Sienkiewicz urodził się 5 maja 1846 r. w Woli Okrzejskiej na Podlasiu. Pochodził ze zubożałej rodziny ziemiańskiej. Od 1855 roku przebywał w Warszawie, gdzie uczęszczał do gimnazjum a później studiował w Szkole Głównej. W 1871 roku przerwał naukę, nie złożywszy egzaminów końcowych. W latach 1872-1887 pracował jako reporter i felietonista w prasie warszawskiej, później został współwłaścicielem dwutygodnika Niwa.
W latach 1876-1878 przebywał jako korespondent Gazety Polskiej w Ameryce Północnej (głównie w Kalifornii). Od 1881 r. często wyjeżdżał za granicę do włoskich, austriackich, francuskich uzdrowisk, ze względu na zły stan zdrowia żony, a później także swój.
Po dwudziestu pięciu latach pracy literackiej stał się najpopularniejszym pisarzem polskim. W uznaniu jego zasług w 1900 roku obchodzono uroczyście jubileusz pracy twórczej Henryka Sienkiewicza, a społeczeństwo ofiarowało mu majątek ziemski w Oblęgorku pod Kielcami, w którym Sienkiewicz lubił od 1902 roku spędzać letnie miesiące. Miarą popularności międzynarodowej jest fakt otrzymania przez twórcę w 1905 roku Nagrody Nobla.
Sienkiewicza bardzo żywo zajmowały kwestie społeczne, występował z licznymi inicjatywami mającymi rozwiązać palące problemy życia społecznego, m.in. był współorganizatorem Kasy im. Mianowskiego, prezesem Warszawskiej Kasy Przezorności dla Literatów i Dziennikarzy. Także sanatorium przeciwgruźlicze na Bystrem w Zakopanem zawdzięcza swoje istnienie m.in. Sienkiewiczowi. W czasie pierwszej wojny światowej przebywał w Vevey, w Szwajcarii, gdzie zorganizował (wspólnie m. in. z I. Paderewskim) Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Zmarł w tym właśnie mieście 15 listopada 1916 roku.
Zdjęcia dotyczące H. Sienkiewicza o dużej rozdzielczości dostępne w paczce ZIP do pobrania: Pobierz
Prosimy o zamieszczanie na publikowanych materiałach informacji: Ze zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach
