W drugiej sali zgromadzone są materiały dokumentujące lata nauki w Męskim Gimnazjum Rządowym oraz twórczość Stefana Żeromskiego
Szkoła
Aranżacja sali lekcyjnej - drewniane szkolne ławki z pochyłymi pulpitami, w których znajdują się otwory na szklane kałamarze. Przed nimi na podwyższeniu wznosi się katedra nauczyciela, na której spoczywa dziennik lekcyjny i dzwonek z mosiężną czaszą. Obok tablica na trójnożnym stojaku i liczydła. Ściany zdobią oraz fotografie ważnych dla młodego Stefana Żeromskiego osób: zdjęcia nauczycieli - Antoniego Gustawa Bema i Tomasza Siemiradzkiego), kolegów szkolnych - Jana Wacława Machajskiego, Jana Strożeckiego i Edwarda Łuszczkiewicza oraz pierwszych sympatii pisarza - Ludwiki Dunin – Borkowskiej, Heleny Skierskiej i Heleny Radziszewskiej. Tu znajduje się także kopia munduru uczniowskiego oraz rekwizyty z filmu „Syzyfowe prace” – drewniane tornistry i piórniki, tabliczki uczniowskie oraz dyscyplina. Niezwykle interesującymi są dokumenty związane z nauką Żeromskiego mianowicie świadectwo z klasy III oraz cenzurka poświadczająca ukończenie przez autora „Wiernej rzeki” gimnazjum. Zasługującym również na uwagę eksponatem jest tableau maturzystów z 1886 roku, na którym widnieją wizerunki uczniów i nauczycieli oraz fotografia budynku Męskiego Gimnazjum Rządowego.
Bem przyjazd do gimnazjum
Polski lekcja
Inspekcja na lekcji
Stancja
Zgromadzone tu eksponaty oddają wygląd wnętrza stancji uczniowskiej. Wiklinowa półka na niej książki jakie w czasie nauki w kieleckiej szkole czytał młody Żeromski, jednoosobowe ławki szkolne oraz skórzana teczka zwana „rańcem”. Na ścianach rysunki Moniki Żeromskiej do „Syzyfowych prac”, fotografie budynków, w których na stancjach mieszkał Stefan Żeromski, obraz Stanisława Charzyńskiego „Stancja uczniowska”, tableau trzech roczników kieleckiej szkoły, list Wincentego Żeromskiego do syna oraz wycinki prasowe.
Twórczość
Do najciekawszych pamiątek zgromadzonych w muzeum należą rękopisy utworów Stefan Żeromskiego. Zobaczyć tu można fragment brulionu „Wiernej rzeki”, część czystopisu „Słowa o bandosie”, tekst polski włoskiej przedmowy do książki G.L. Milesi „La spedizione di Francesco Nullo in Polonia, 1863”, czystopisy utworów „Wszystko i nic” oraz „Snu o chlebie”, pięć kartek noweli „Z odczytem”, a także rękopis „Oświadczenia w sprawie ochrony dla dzieci w Nałęczowie”.
Na uwagę zasługuje również zgromadzony w muzeum zespół listów pisarza. Pochodzą one z różnych lat, a poruszane w nich kwestie dotyczą rozmaitych spraw. Adresatami tychże autografów byli m.in: Bronisław Saski – kuzyn Żeromskiego, Zofia Kozierkiewiczowa – mieszkanka Kielc, Edmund Massalski – ówczesny redaktor „Gazety Kieleckiej”, Edward Łuszczkiewicz – szkolny kolega. W gablotach zobaczyć można bilet wizytowy pisarza oraz unikalną płytę gramofonową z 1924 roku z nagranym głosem pisarza.
