Prezentowana fotografia uwieczniła Józefa Piłsudskiego witanego na warszawskim Dworcu Wiedeńskim 12 grudnia 1916 roku. Okres ten był trudny dla dowódcy I Brygady, który podał się do dymisji z Legionów ze względu na brak realnych działań władz niemieckich i austro-węgierskich w sprawie niepodległości Polski. Piłsudski przyjechał wówczas do Warszawy z Krakowa na spotkanie z Tymczasową Radą Stanu, utworzoną przez władze okupacyjne.
Patrząc na zdjęcie, możemy łatwo wyobrazić sobie entuzjazm witających go mieszkańców stolicy. Piłsudski salutuje do orzełka bez korony na maciejówce, tradycyjnej czapce polskich włościan, która w mieście była wyróżnikiem robotników. Tego typu czapkę uchyla też mężczyzna na pierwszym planie, a inni wznoszą okrzyki i obrzucają brygadiera kwiatami.
Przyjazd Piłsudskiego do Warszawy 12 grudnia 1916 roku i tak gorące powitanie nie zapisały się jednak w powszechnej pamięci. W przeciwieństwie do wydarzeń, które nastąpiły blisko dwa lata później – 10 listopada 1918 roku – gdy były brygadier przybył z Berlina do Warszawy specjalnym pociągiem, składającym się z parowozu i jednego wagonu. Następnego dnia wojsko niemieckie w stolicy zostało rozbrojone, a Piłsudski przejął od Rady Regencyjnej władzę nad wojskiem polskim.
Jako rocznicę tego wydarzenia piłsudczycy podnieśli ideę świętowania niepodległości. Część z nich rozumiejąc, że przejęcie władzy od Rady Regencyjnej – organu władz okupacyjnych – było politycznie niekomfortowe, opowiadała się za świętowaniem niepodległości 5 lub 6 sierpnia – w rocznicę mobilizacji Kompanii Kadrowej lub jej wymarszu z Krakowa. Problemem wizerunkowym był również fakt, że 10 listopada 1918 roku witała Piłsudskiego tylko garstka wtajemniczonych.
Z czasem, a zwłaszcza po przewrocie majowym, zdjęciami z 12 grudnia 1916 roku zaczęto ilustrować wydarzenie, które miało miejsce dwa lata później – wzmacniając tym samym legendę marszałka i promując 11 listopada jako rocznicę odzyskania niepodległości. Na tyle skutecznie, że fotografie te – z datą 10 listopada 1918 roku – były powielane w podręcznikach i prasie, co zdarza się też po dzień dzisiejszy.
______________
Fot. Przyjazd brygadjera Józefa Piłsudzkiego (!) do Warszawy 12 grudnia 1916 r., Wacław Saryusz Wolski (1870–1933), Królestwo Polskie (kongresowe), Warszawa, 12.12.1916
