Dział Historii MNKi skrywa wiele okolicznościowych obiektów, które będziemy pokazywać w stale rozszerzającej się HISTORYCZNEJ KARTCE Z KALENDARZA.
Nie zabraknie eksponatów związanych z dziejami naszego miasta i regionu, jak choćby Uniwersał połaniecki, ogłoszony 7 maja 1794 roku czy powstanie symbolicznego Grobu Nieznanego Żołnierza na kieleckim Rynku 12 kwietnia 1925 roku.
Muzealia są fascynującymi źródłami historycznymi, które ubarwiają nasze dzieje. Zapraszamy do ich odkrywania!
15 STYCZNIA
Dnia 15 stycznia 1971 roku ówczesne Muzeum Świętokrzyskie przejęło od Wojewódzkiej Rady Narodowej zespół pałacowy na Wzgórzu Zamkowym – od tego czasu stanowiący naszą główną siedzibę. Było to wydarzenie przełomowe w historii Muzeum i krok milowy do uzyskania godności Muzeum Narodowego.
22 STYCZNIA
Dnia 22 stycznia 1921 roku urodził się w Warszawie Krzysztof Kamil Baczyński. Jego rodzina szczyciła się tradycją patriotyczną – dziadek walczył w powstaniu styczniowym, a pochodzący ze Lwowa ojciec, Stanisław Baczyński, był żołnierzem Legionów Polskich, oficerem Wojska Polskiego, działaczem socjalistycznym i pisarzem.
22 STYCZNIA
„Wszyscy synowie Polski, bez różnicy wiary i narodu, pochodzenia i stanu, wolnymi są i równymi obywatelami kraju. Ziemia, którą lud rolniczy posiadał dotąd na prawach czynszu lub pańszczyzny, staje się od tej chwili bezwarunkową jego własnością, dziedzictwem wieczystem” – głosił 22 stycznia 1863 roku manifest Rządu Narodowego, wzywając „naród Polski, Litwy i Rusi” do walki z Rosją o wolność i rozpoczynając powstanie, będące jednocześnie rewolucją społeczną mającą zburzyć feudalny porządek.
22 STYCZNIA
Podczas demonstracji przeciwko poborowi do armii carskiej, zorganizowanej 13 listopada 1904 roku na placu Grzybowskim w Warszawie, doszło do starć zbrojnych z wojskiem. Były to pierwsze walki Polaków z Rosjanami od czasu powstania styczniowego. Akcja bojowców PPS-u wywarła ogromne wrażenie w społeczeństwie i przełamała barierę strachu. Wkrótce miasta Królestwa Polskiego stały się areną demonstracji i walk.
22 STYCZNIA
Z okazji rocznicy powstania styczniowego prezentujemy zdjęcie kadry Polskiej Szkoły Wojskowej we włoskim Cuneo. Szkoła została założona dzięki osobistej pomocy Giuseppe Garibaldiego i poparciu Włochów – wdzięcznych za udział Polaków w walce o zjednoczenie Italii. Powstała w październiku 1861 roku w Genui, by zostać następnie przeniesioną do Cuneo u podnóża Alp w Piemoncie.
27 STYCZNIA
Dnia 27 stycznia 1945 roku żołnierze Armii Czerwonej wyzwolili niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady Auschwitz. Organizacja Narodów Zjednoczonych przyjęła rocznicę tego wydarzenia jako Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu.
4 LUTEGO
Dnia 4 lutego 1746 roku urodził się w Mereczowszczyźnie Tadeusz Kościuszko, wywodzący się z białoruskiej szlachty inżynier wojskowy, generał Rzeczypospolitej Obojga Narodów, bohater rewolucji amerykańskiej, honorowy obywatel Republiki Francuskiej, naczelnik polskiej insurekcji 1794 roku, przeciwnik monarchizmu, feudalizmu i wszelkiego poddaństwa, zwolennik wartości oświeceniowych, demokrata, republikanin, deista.
10 LUTEGO
Pierwszy Sejm niepodległej Polski – Sejm Ustawodawczy – rozpoczął obrady 10 lutego 1919 roku. Został wyłoniony w drodze wyborów, które odbyły się 26 stycznia – rozpisanych na podstawie „Dekretu o wyborach do Sejmu Ustawodawczego”, opracowanego przez Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej i zatwierdzonego przez Józefa Piłsudskiego jako Tymczasowego Naczelnika Państwa w dniu 28 listopada 1918 roku.
14 LUTEGO
Dnia 14 lutego 1942 roku Związek Walki Zbrojnej został przemianowany na Armię Krajową. Część kolekcji historycznej Muzeum stanowi prasa z okresu II wojny światowej, w tym numery „Biuletynu Informacyjnego” – centralnego organu prasowego Komendy Głównej ZWZ-AK, redagowanego przez harcmistrza Aleksandra Kamińskiego, autora większości artykułów wstępnych, a także książki „Kamienie na szaniec”.
1 MARCA
Dnia 1 marca 1951 roku, w więzieniu mokotowskim w Warszawie, został stracony ppłk Łukasz Ciepliński – odznaczony Orderem Virtuti Militari podczas wojny obronnej we wrześniu 1939 roku, oficer Armii Krajowej, prezes poakowskiego IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, działacz Polskiej Partii Socjalistycznej.
8 MARCA
Geneza Międzynarodowego Dnia Kobiet związana jest z walką kobiet o swoje prawa w ramach ruchu robotniczego i emancypacyjnego na początku XX wieku. Do istotnych wydarzeń w kształtowaniu się święta należały masowe strajki i demonstracje robotnic fabrycznych Nowego Jorku – w dużej mierze imigrantek z Europy. W roku 1909 Socjalistyczna Partia Ameryki wyznaczyła Narodowy Dzień Kobiet na 28 lutego. W następnym roku uczestniczki Międzynarodowej Socjalistycznej Konferencji Kobiet w Kopenhadze uchwaliły Dzień Kobiet jako coroczną manifestację żądania równości, praw pracowniczych i wyborczych. Nie wyznaczyły wówczas konkretnej daty.
17 MARCA
W dniu 17 marca 1921 roku Sejm Ustawodawczy uchwalił konstytucję, spełniając tym samym swoje główne zadanie, do którego został wybrany w styczniu 1919 roku. Stanowisko marszałka Sejmu piastował Wojciech Trąmpczyński – prawnik i poseł Narodowej Demokracji, skupionej z konserwatystami i chadekami w Związku Ludowo-Narodowym, który wygrał wybory.
19 MARCA
19 marca to rocznica urodzin Józefa Mehoffera. Polecamy uwadze obiekt z kolekcji numizmatycznej Działu Historii - banknot 100 zł, autorstwa tego malarza.
Odzyskanie niepodległości w 1918 roku wymagało ujednolicenia systemu monetarnego na obszarze całego kraju. Gorące dyskusje dotyczyły nazwy waluty – proponowano "Piasta", "Lecha", "Pola", "Polonię" czy "Kościuszkę". W roku 1919 sejm zdecydował, że polski pieniądz to złoty równy 100 groszom. Skuteczne reformy Władysława Grabskiego i utworzenie Banku Polskiego w 1924 roku umożliwiły wprowadzenie nowej waluty. Do tego czasu obowiązywała polska marka.
24 MARCA
24 marca, w rocznicę śmierci rodziny Ulmów z Markowej, obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Ideologia niemieckich faszystów – oparta na nacjonalizmie, antysemityzmie i rasizmie – doprowadziła do stopniowego ograniczania praw i wolności Żydów, a ostatecznie do Holokaustu. Rozporządzenie Hansa Franka – generalnego gubernatora okupowanych ziem polskich – z 15 października 1941 roku wprowadzało karę śmierci dla Żydów opuszczających bez upoważnienia getto oraz taką samą karę dla osób udzielających im pomocy i schronienia.
1 KWIETNIA
1 kwietnia 1925 roku otwarty został Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie. Było to znaczące wydarzenie, a uroczystość zaszczycili m.in. Albert Einstein i Zygmunt Freud. Otwarcie pierwszej w świecie uczelni z językiem wykładowym hebrajskim odbiło się szerokim echem. Także nauczyciele i uczniowie Żydowskiego Gimnazjum Męskiego w Kielcach świętowali otwarcie uniwersytetu, o czym świadczy zamieszczone zdjęcie ze zbiorów Działu Historii.
12 KWIETNIA
12 kwietnia 1925 roku powstał symboliczny Grób Nieznanego Żołnierza na Rynku w Kielcach. Zrodzona we Francji idea upamiętnienia Nieznanego Żołnierza wyrastała z tragicznych losów żołnierzy Wielkiej Wojny. Oddając hołd prochom bezimiennego bohatera, honorowano wszystkich poległych.
13 KWIETNIA
Prezentowany patent Tadeusza Kościuszki dla obywatela Józefa Kochanowskiego głosi: „Oznajmuję niniejszym listem patentem moim, komu o tym wiedzieć należy. Iż ja mając sobą zaleconą dobrą aplikacją i zdatność do służby wojskowej obywatela Józefa Kochanowskiego chorążego w Regimencie Drugim Pieszym Wojska koronnego, a chcąc go do dalszych Rzeczypospolitej zachęcić usług, umyśliłem mu szarżę podporucznika […]. Na co dla lepszej wiary ręką własną podpisawszy, pieczęcią związku Narodowego stwierdzam”.
KWIECIEŃ
Prezentujemy zdjęcie członkiń kieleckiej Ligi Kobiet. Wiosną 1913 roku ukazał się cykl artykułów Marii Dąbrowskiej, przyszłej autorki Nocy i dni, na temat inicjatyw kobiecych podejmowanych w krajach Europy Zachodniej. W kwietniu 1913 roku, ówczesna studentka uczelni w Lozannie i Brukseli, została zaproszona na spotkanie polskich działaczek w Warszawie. Powstała wówczas Liga Kobiet Pogotowia Wojennego. Dwa lata później rozpoczęła również działalność Liga Kobiet Galicji i Śląska.
1 MAJA
1 MAJA
1 maja 1886 roku Chicago było świadkiem demonstracji robotników, walczących o 8-godzinny dzień pracy. Wydarzenie to stało się źródłem dzisiejszego Międzynarodowego Dnia Solidarności Ludzi Pracy. Tradycja robotniczego święta, ukształtowana w Stanach Zjednoczonych i Europie na przełomie XIX i XX wieku, przyjęła za swój znak kolor czerwony – symbol przelanej krwi i robotniczej solidarności. Na ziemiach polskich demokratyczny ruch robotniczy łączył walkę o prawa pracy i równość społeczną z walką o niepodległość.
2 MAJA
2 maja przypada Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. Z kolekcji militariów Działu Historii prezentujemy proporczyk krakusa z okresu powstania listopadowego. Czy wiecie, że wówczas po raz pierwszy oficjalnie uchwalono, że polskimi barwami narodowymi będzie biel i czerwień?
Gdy w listopadzie 1830 roku wybuchło powstanie przeciwko Rosji, konserwatyści i zwolennicy monarchii nosili kokardy w kolorze białym – królewskim.
3 MAJA
Z okazji rocznicy Konstytucji 3 maja prezentujemy nalepkę okienną z kolekcji Działu Historii. Po raz pierwszy tradycja Konstytucji majowej odegrała istotną rolę w roku 1823 – w 32. rocznicę jej uchwalenia uczeń gimnazjum wileńskiego Michał Plater napisał na klasowej tablicy: "Vivat Konstytucja 3 Maja", zaś jego koledzy: "Jak słodkie wspomnienie dla nas rodaków, lecz nie masz, kto by się o nią upomniał". To wydarzenie doprowadziło do śledztwa i rozbicia Filaretów, aresztowano m.in. Adama Mickiewicza.
3 MAJA
Prezentowany afisz, wydany przez Zarząd Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Kielcach 28 kwietnia 1933 roku, zapraszał na uroczyste nabożeństwo do synagogi kieleckiej przy ulicy Warszawskiej w rocznicę uchwalenia Konstytucji majowej.
5 MAJA
5 maja 1863 roku powstańcy największej polskiej insurekcji XIX wieku stoczyli szereg bitew. Pod Jeziórkiem, na północny wschód od Ostrowca, oddział Dionizego Czachowskiego, składający się z kosynierów, kawalerzystów i strzelców, rozbił oddział wojska rosyjskiego majora Ilii Klewcowa, który zginął w walce. Pod Dubiczami poległ Ludwik Narbutt – dowódca swojego oddziału, a pod Krzykawką zginął pułkownik Francesco Nullo – pochodzący z Bergamo włoski rewolucjonista, garibaldczyk i ochotnik polskiego powstania.
6 MAJA
6 maja 1888 roku urodził się w Radomyślu Wielkim Mojżesz Pelc. Przyszły doktor medycyny ukończył Gimnazjum Jana Zamoyskiego w Tarnowie, a następnie studia medyczne w Grazu. Został chirurgiem. W czasie I wojny światowej służył jako lekarz w armii austro-węgierskiej. Za postawę w udzielaniu pomocy rannym na polu bitwy został odznaczony Krzyżem Żelaznym. Od 1918 roku służył w Wojsku Polskim, a w czasie wojny polsko-bolszewickiej był lekarzem w 4. Pułku Piechoty Legionów. Do Kielc przybył w 1919 roku. Był nie tylko cenionym lekarzem, ale i społecznikiem.
7 MAJA
7 maja 1794 roku, w obozie powstańczym pod Połańcem, ogłoszony został Uniwersał urządzający powinności włościan i zapewniający dla nich skuteczną opiekę rządową, bezpieczeństwo własności i sprawiedliwość – jeden z najważniejszych aktów prawnych i symboli insurekcji kościuszkowskiej. Autorzy Konstytucji z 3 maja 1791 roku nie umniejszali prawa szlachty do korzystania z pańszczyzny. Artykuł czwarty Konstytucji mówił, że chłopi trafią pod opiekę prawa i rządu krajowego. Zapis ten różnie interpretowano. Dochodziło do walk z wojskiem, gdy chłopi, powołując się na Konstytucję, odmawiali pracy pańszczyźnianej.
8 MAJA
.jpg)
8 maja 1945 roku skapitulowała III Rzesza Niemiecka, która rozpoczęła konflikt zbrojny atakiem na Polskę 1 września 1939 roku. Wojna przyniosła miliony ofiar, Zagładę ludności żydowskiej, odczłowieczenie, głód, strach, utratę domu, ruinę całych państw i zniszczenie dziedzictwa kultury.
12 MAJA
12 maja 1935 roku zmarł marszałek Józef Piłsudski. Wywołało to narodową żałobę, przeżywaną pomimo głębokich różnic politycznych, dzielących społeczeństwo II Rzeczypospolitej. Skala wydarzeń związanych z pogrzebem nie miała sobie równych w międzywojennej Polsce. Podjęto również szereg inicjatyw, które w sposób szczególny wyróżniły miejsca związane z osobą Józefa Piłsudskiego. Do zaplanowanych przedsięwzięć należało m.in. powstanie Sanktuarium w Kielcach.
12 MAJA
Dnia 12 maja 1926 roku rozpoczął się przewrót majowy. Jego źródło stanowił głęboki konflikt polityczny, jaki od początku XX wieku dzielił społeczeństwo polskie. Walcząc o niepodległość, demokrację i równe prawa – tak w konspiracji zbrojnej, jak i w czasie Wielkiej Wojny – bojownicy PPS i legioniści Józefa Piłsudskiego mierzyli się również z otwartą niechęcią Narodowej Demokracji, stojącej po stronie carskiej Rosji.
13 MAJA
Fotografia przedstawia składanie wieńców żałobnych przed popiersiem Józefa Piłsudskiego po śmierci marszałka. Wydarzenie miało miejsce w loggii dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich, będącego w 1914 roku siedzibą sztabu i kwatery głównej komendanta, a w II RP kieleckiego Urzędu Wojewódzkiego.
18 MAJA
18 maja 1944 roku żołnierze 2. Korpusu Polskiego opanowali ruiny klasztoru na Monte Cassino w ramach jednej z najbardziej zaciętych bitew II wojny światowej. Wśród walczących byli także związani z Kielcami i regionem świętokrzyskim. Jednym z nich był Gustaw Herling-Grudziński, absolwent kieleckiego Gimnazjum im. Stefana Żeromskiego, który za udział w bitwie został odznaczony Orderem Virtuti Militari.
20 MAJA
20 maja 1919 roku urodził się Gustaw Herling-Grudziński – kielczanin, uczeń Męskiego Gimnazjum Żydowskiego oraz Gimnazjum im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, student polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim, współtwórca jednej z pierwszych organizacji konspiracyjnych w październiku 1939 roku – Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej, więzień łagru, żołnierz 2. Korpusu Polskiego, odznaczony Orderem Virtuti Militari za udział w bitwie o Monte Cassino, współtwórca paryskiej „Kultury”, współpracownik Radia Wolna Europa, działacz Polskiej Partii Socjalistycznej na emigracji, pisarz.
21 MAJA
21 maja 1674 roku królem Polski został wybrany Jan Sobieski. W kolekcji historycznej znajduje się wyjątkowy komplet 29 dwustronnych figurek cynowych, dokładnie odwzorowujących postacie z obrazu Józefa Brandta Wyjazd z Wilanowa Jana III i Marysieńki Sobieskich – w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Zespół został wykonany w drugiej połowie ubiegłego wieku przez niemieckiego artystę grawera Helmuta Leckego.
27 MAJA
.jpg)
27 maja 1990 roku odbyły się pierwsze w III Rzeczypospolitej wybory samorządowe. Ich przygotowaniem zajął się Senat, jako jedyna izba parlamentu wybrana w całkowicie wolnych wyborach w roku 1989. Istotną cechą nowego systemu samorządowego, opartego na wzorcach państw demokratycznych, miała być autonomia społeczności lokalnych, dysponujących funduszami i realizujących własne cele na rzecz dobra wspólnego.
6 CZERWCA
Umownie przyjmuje się, że 6 czerwca 1530 roku przyszedł na świat Jan Kochanowski, dokładna data urodzin poety – dzień i miesiąc – nie jest znana. Ten wybitny erudyta doby renesansu, który wywarł bardzo duży wpływ na kulturę polską i przemianę języka ojczystego, a także myśliciel podejmujący tematy z zakresu państwowości i aktywności obywatelskiej, jest patronem kieleckiego Uniwersytetu. Wiele fraz z jego twórczości, choć trudnych, weszło na trwałe do języka polskiego:
„By rozum był przy młodości”, „Miło szaleć, kiedy czas po temu”, „O nieszczęsne królestwo i zginienia bliskie”.
8 CZERWCA
Prezentujemy pierwsze polskie pieniądze papierowe, wykonane podczas insurekcji kościuszkowskiej – 8 czerwca 1794 roku. Ponieważ władzom powstańczym brakowało kruszcu w postaci srebra i złota, a jednocześnie stanęły przed koniecznością rozbudowy wojska, Dyrekcja Biletów Skarbowych wyemitowała banknoty. Precyzyjnie rzecz ujmując, nie było jeszcze wówczas w Polsce państwowego banku, który mógłby wyemitować swoje papierowe noty, potwierdzające wartość monety kruszcowej. Pierwsze polskie pieniądze papierowe nazywały się Biletami Skarbowymi.
9 CZERWCA
9 czerwca 1595 roku urodził się w Łobzowie Władysław IV Waza, syn Zygmunta III Wazy i Anny Habsburżanki. W okresie jego panowania powstał w Kielcach pałac, ufundowany przez biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika, będący obecnie główną siedzibą naszego Muzeum. Król odznaczał się zamiłowaniem do sztuki. Był admiratorem teatru, opery i muzyki. Interesował się malarstwem, grafiką, a także architekturą, wystrojem wnętrz i urządzaniem ogrodów.
14 CZERWCA
14 czerwca 1940 roku okupant hitlerowski skierował do obozu Auschwitz pierwszą grupę 728 więźniów z Tarnowa. Byli to Polacy – żołnierze wojny obronnej 1939 roku, członkowie organizacji konspiracyjnych, studenci, gimnazjaliści, a także niewielka grupa polskich Żydów. Tego dnia obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady. Jednym z więźniów Auschwitz był Michał Porulski, malarz i rysownik, student ASP w Warszawie, więzień Pawiaka, od sierpnia 1940 roku obozu Auschwitz, a następnie Neuengamme pod Hamburgiem oraz Dachau w południowych Niemczech, gdzie doczekał wyzwolenia w kwietniu 1945 roku.
20 CZERWCA
.png)
20 czerwca obchodzony jest Światowy Dzień Uchodźcy – ustanowiony w roku 2000 przez ONZ. Pamięć o ludziach wygnanych i szukających bezpiecznego schronienia jest nieodzowną częścią również polskiej historii ostatnich dwustu lat. W roku 1942, po opuszczeniu więzień i łagrów radzieckich, ponad 116 tysięcy Polaków dotarło do Iranu. W większości byli to żołnierze Armii Polskiej w ZSRR, a wśród ewakuowanych cywilów około 20 tysięcy stanowiły dzieci.
20 CZERWCA 1963
20 czerwca 1963 roku zmarł Józef Aumiller – rzeźbiarz, medalier, projektant monet, znaczków pocztowych, w latach 1925–1939 kierownik artystyczny Mennicy Państwowej w Warszawie. Zgodnie z intencją Banku Polskiego, monety i banknoty II Rzeczypospolitej miały być dobrze zaprojektowane i wykonane. W pracę nad nimi angażowali się wybitni artyści, jak Wojciech Jastrzębowski, Edward Wittig, Józef Mehoffer czy Józef Aumiller. Prezentujemy srebrną monetę próbną 5 zł Żaglowiec, autorstwa Aumillera, z kolekcji numizmatycznej Działu Historii.
22 CZERWCA
22 czerwca 1792 roku Stanisław August Poniatowski ustanowił Order Virtuti Militari. Choć król planował utworzenie odznaczenia już od pewnego czasu, to bezpośrednią przyczyną stała się zwycięska bitwa pod Zieleńcami w obronie Konstytucji 3 maja, która miała miejsce cztery dni wcześniej – 18 czerwca. Była to inicjatywa księcia Józefa Poniatowskiego, dowodzącego w tej bitwie. Pierwsze ordery nadano 22 czerwca, a wręczono trzy dni później w Ostrogu na Wołyniu.
28 CZERWCA
Dnia 28 czerwca 1956 roku rozpoczął się strajk robotników w Poznaniu, podczas którego zginęło – według różnych szacunków – od 57 do 78 osób. Robotnicy strajkujący w latach 40. i 50. wywodzili się z tradycji i etosu przedwojennej PPS, dla której wolność, godny byt, prawa pracy i samorządność robotnicza były nierozłączne. Strajki wybuchały przede wszystkim w ośrodkach, gdzie przetrwała przedwojenna struktura środowiska robotniczego.
1 LIPCA
1 lipca 1569 roku sejm lubelski przyjął Unię Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Akt ten poprzedzony został złamaniem przez Zygmunta Augusta oporu magnatów litewskich i przyłączeniem do Korony południowo-wschodnich ziem ruskich Wielkiego Księstwa. Powstała w ten sposób Rzeczpospolita Obojga Narodów – potężne państwo, terytorialnie ustępujące w Europie jedynie Rosji i Turcji, w którym mówiono wieloma językami.
4 LIPCA
.jpg)
4 lipca 1946 roku miał miejsce pogrom kielecki. Prezentowana fotografia z 1939 roku przedstawia absolwentki klasy maturalnej prywatnego Gimnazjum Stefanii Wolmanowej Zimnowodziny z wychowawczynią Stefanią Makólską. Kieleckie gimnazjum Wolmanowej, działające w latach 1910–1939, było cenioną szkołą dla dziewcząt żydowskich, słynącą z wysokiego poziomu nauczania.
13 LIPCA
13 lipca 1917 roku miał miejsce pierwszy transport legionistów do obozu w Szczypiornie. Trudne i upokarzające warunki życia obozowego wpływały negatywnie na emocje internowanych. W tej sytuacji jednym z istotnych aspektów funkcjonowania obozu była działalność kulturalno-oświatowa a szcególnie ważną rolę odgrywała gimnastyka. Jeszcze podczas walk pozycyjnych na Wołyniu w 1916 roku legioniści utworzyli drużynę piłki nożnej Legia. Tymczasem w obozie brakowało miejsca, buty trzeba było oszczędzać, a szmaciana piłka nie chciała się toczyć po ziemi. Zaczęli więc ją rzucać. Tak narodził się na ziemiach polskich szczypiorniak, czyli piłka ręczna. Pamięć o Legionach i tradycja handballowa splatają się szczególnie w Kielcach – mieście, którego mieszkańcy w dużym stopniu współtworzyli legionowe wojsko w roku 1914.
1 SIERPNIA
Pierwszą potyczkę powstania warszawskiego – 1 sierpnia 1944 roku, około godz. 14 – stoczyli na Żoliborzu żołnierze 9. Kompanii Dywersyjnej. Jej konsekwencją była regularna bitwa z hitlerowcami, rozpoczęta kilkadziesiąt minut później przez Oddziały Wojskowe PPS, współtworzące Armię Krajową. Żołnierze tej formacji należeli do pierwszych poległych. Miało to miejsce na żoliborskim osiedlu Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Pozostałe oddziały AK przystąpiły do walki w innych dzielnicach planowo w godzinę „W”.
6 SIERPNIA
Dnia 6 sierpnia 1914 roku I Kompania Kadrowa wyszła z Krakowa w kierunku Kielc, rozpoczynając tym samym kolejny etap w niepodległościowej tradycji. Wydarzenie to stało się następnie przedmiotem zainteresowania nie tylko historyków, ale także malarzy, rysowników czy karykaturzystów.
6 SIERPNIA
.png)
28 lipca 1914 roku Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii. W ciągu kilku następnych dni większość państw europejskich stała się stroną konfliktu zbrojnego, który miał zostać nazwany Wielką Wojną, a z czasem I wojną światową. 6 sierpnia Austro-Węgry i Rosja również znalazły się w stanie wojny. Tego dnia około dwustu strzelców z Kompanii Kadrowej, dowodzonej przez Józefa Piłsudskiego, wyszło z Krakowa w kierunku Kielc, łamiąc zaborcze słupy graniczne.
12 SIERPNIA
Batalion Kadrowy pod dowództwem Józefa Piłsudskiego, zasilony uczestnikami rewolucji 1905 roku z guberni kieleckiej, wszedł po raz pierwszy do Kielc 12 sierpnia 1914 roku, sześć dni po wyjściu z krakowskich Oleandrów. Strzelcy byli witani i wspierani przez środowiska, które były im przychylne i zorientowane w sytuacji – Ligę Kobiet i Polską Partię Socjalistyczną. Wbrew popularnym wyobrażeniom, relacje z tego dnia nie mówią o masowym chowaniu się ludności i „zatrzaskiwaniu okiennic” na widok żołnierzy komendanta. Na ulicach Kielc strzelcy stoczyli swoje pierwsze i zarazem zwycięskie walki.
WIĘCEJ
15 SIERPNIA
20 SIERPNIA
Dnia 20 sierpnia 1942 roku hitlerowskie władze okupacyjne – na podstawie planu systematycznej eksterminacji europejskich Żydów, opracowanego przez dygnitarzy III Rzeszy Niemieckiej na przełomie 1941 i 1942 roku – rozpoczęły akcję zagłady Żydów uwięzionych w kieleckim getcie. W ciągu czterech dni zgładzonych zostało w Treblince i na ulicach Kielc około 22 tysięcy osób – jedna trzecia ludności miasta.
23 SIERPNIA
14 sierpnia 1944 roku Komendant Główny Armii Krajowej gen. Tadeusz Komorowski „Bór” wydał rozkaz, na podstawie którego wszystkie uzbrojone oddziały AK miały wyruszyć na pomoc walczącej Warszawie. Do 23 sierpnia żołnierze Okręgu Radomsko-Kieleckiego AK „Jodła”, tocząc walki z Niemcami, zajęli tereny na południe od Przysuchy aż po lasy na zachód od Niewachlowa. W ramach Korpusu Kieleckiego AK do bitwy o Warszawę miało iść ponad 5 tysięcy żołnierzy. Podczas odprawy 23 sierpnia, w której uczestniczył ppłk Antoni Żółkiewski „Lin”, płk dypl. Karol Gwido Kawiński „Czesław” oraz mjr Wojciech Borzobohaty „Wojan”, zdania były podzielone. Płk Jan Zientarski „Mieczysław”, komendant okręgu, podjął decyzję o zaprzestaniu marszu.
1 WRZEŚNIA
II wojna światowa, rozpoczęta 1 września 1939 roku atakiem hitlerowskich Niemiec na Polskę, przyniosła miliony ofiar, Holocaust ludności żydowskiej i ruinę wielu państw. 1 września jest również rocznicą otwarcia Polskiego Cmentarza Wojennego na Monte Cassino. Nekropolia powstała z inicjatywy polskich weteranów i znalazła swoje miejsce w Dolinie Śmierci – jak polscy żołnierze nazywali podczas bitwy płaskie siodło pomiędzy Monte Cassino a wzgórzem 593, skąd szło polskie natarcie.
3 WRZEŚNIA
Prezentowany rękopis to pismo Józefa Piłsudskiego do Prezydium Sekcji Zachodniej Naczelnego Komitetu Narodowego. Dokument został sporządzony na kartce w kratkę, u dołu widnieje podpis komendanta. Treść dotyczy sytuacji oddziałów strzeleckich w Kielcach z początkiem września 1914 roku, braków materialnych, spadającego morale, prośby o broń.
4 WRZEŚNIA
Juliusz Słowacki, jeden z czołowych polskich poetów doby romantyzmu, urodził się 4 września 1809 roku w Krzemieńcu. Z naszym Muzeum związany jest zabytek, często niedostrzegany przez zwiedzających, a nawiązujący do twórczości autora Kordiana.
10 WRZEŚNIA
_1.png)
Dnia 10 września 1939 roku pojawiła się w naszej obecnej siedzibie osoba niepożądana – dyktator III Rzeszy. Kielce, będące stolicą województwa graniczącego z Niemcami, zostały zajęte przez oddziały Wehrmachtu piątego dnia wojny. Miasto w założeniach nie miało być bronione i zostało z niego wcześniej wycofane wojsko, policja, a wojewoda ewakuował się z widocznego na zdjęciu pałacu – ówczesnej siedziby urzędu. Mimo to na obrzeżach Kielc toczyły się walki. W mieście został prezydent Stefan Artwiński, nie chcąc zostawiać mieszkańców.
12 WRZEŚNIA
W rocznicę bitwy wiedeńskiej z 1683 roku prezentujemy karabelę, będącą obiektem wyjątkowym w polskich zbiorach. Została wykonana najprawdopodobniej przez Ormian, którzy po upadku Kamieńca Podolskiego w 1672 roku zmonopolizowali handel z obszarem bliskowschodnim, a w perskim Isfahanie mieli własną dzielnicę. Zgodnie ze zwyczajem sarmackim szabla została złamana rytualnie – zapewne na pogrzebie właściciela, będąc uprzednio naciętą w poprzek zewnętrznego płazu.
13 WRZEŚNIA
Marka Ferrari od początku swojego istnienia związana była ze sportem motorowym.
W roku 1929 Enzo Ferrari założył zespół Scuderia Ferrari (z wł. stajnia), który podlegał przedsiębiorstwu Alfa Romeo i startował na ich samochodach. Po dziewięciu latach matczyna organizacja powołała w miejsce Ferrari nowy zespół – Alfa Corse. W 1939 roku Enzo opuścił pracodawcę, aby założyć własną grupę, jednak przez 4 lata nie mógł używać nazwy Ferrari. Założył więc przedsiębiorstwo o tymczasowej nazwie Auto Avio Construzioni, które znalazło swoją siedzibę w dawnych budynkach Scuderia Ferrari, a oficjalną działalność rozpoczęło 13 września 1939 roku.
22 WRZEŚNIA
W roku 1971 władze ogłosiły przystąpienie do produkcji Fiata 126p. Nowy polski samochód małolitrażowy miał być wytwarzany na licencji włoskiego koncernu Fiat, który produkował model 126 w latach 1972–1980. Pierwsze polskie maluchy zjechały z linii montażowej w czerwcu 1973 roku. Auta produkowano w Fabryce Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej i w Tychach.
27 WRZEŚNIA
27 września 1939 roku powstała Służba Zwycięstwu Polski – konspiracyjna organizacja wojskowo-polityczna, poprzedniczka ZWZ-AK – stawiająca sobie za cel zorganizowanie tymczasowego ośrodka władzy, odbudowę wojska i niepodległej Polski. Za kwestie polityczne odpowiadała w niej Główna Rada Polityczna, utworzona przez przedwojenne partie opozycyjne wobec sanacji, na czele z Mieczysławem Niedziałkowskim z PPS.
1 PAŹDZIERNIKA
Dnia 1 października 1971 roku miało miejsce zwieńczenie wydarzeń inaugurujących działalność ówczesnego Muzeum Świętokrzyskiego w dawnym Pałacu Biskupów Krakowskich. Wśród gości uroczystego koncertu znalazła się wówczas reprezentacja Muzeum Narodowego w Warszawie, na czele z dyrektorami tej placówki – prof. Stanisławem Lorentzem i prof. Kazimierzem Michałowskim.
7 PAŹDZIERNIKA
Historia rodziny i marki Citroën związana jest nierozłącznie z Polską. Levi Citroen, holenderski sprzedawca diamentów, poślubił warszawiankę – Maszę Amelię Kleinman. Małżonkowie zamieszkali w Paryżu w roku 1876 i tam też, pięć lat później, urodził się ich syn André – przyszły twórca marki samochodowej. Dzień 7 października 1948 roku okazał się istotny dla powstania jednego z najbardziej rozpoznawalnych symboli francuskiej motoryzacji. Podczas paryskiego salonu samochodowego Citroën zaprezentował nowy, powojenny model 2CV.
8 PAŹDZIERNIKA
8 października obchodzimy 116. urodziny. Jednym z pierwszych wpisów do muzealnego inwentarza było żeliwne popiersie Stanisława Staszica, które okazało się zapewne zbyt skromnych rozmiarów w stosunku do przestrzeni kieleckiego parku i zostało zastąpione kamiennym, zdobiącym park po dzień dzisiejszy. Żeliwne popiersie z cokołem pozostaje zaś w zbiorach Muzeum, będąc wymownym świadkiem jego początków.
15 PAŹDZIERNIKA
Fakt ten normowało zarządzenie ministerialne, w którym czytamy: „Minister Kultury i Sztuki w uznaniu zasług Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach dla rozwoju nauki i kultury polskiej oraz wielkiego znaczenia tej placówki nadaje jej tytuł Muzeum Narodowego. Warszawa, 15 października 1975 roku”.
15 PAŹDZIERNIKA
Dnia 15 października 1817 roku w szwajcarskiej Solurze zmarł Tadeusz Kościuszko – urodzony w 1746 w Mereczowszczyżnie, wywodzący się z białoruskiej szlachty inżynier wojskowy, generał Rzeczypospolitej Obojga Narodów, bohater wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, honorowy obywatel Republiki Francuskiej, uczestnik wojny w obronie Konstytucji 3 maja, naczelnik polskiej insurekcji 1794 rokuepublikanin, przeciwnik monarchizmu, feudalizmu, pańszczyzny i niewolnictwa.
17 PAŹDZIERNIKA
Kryzys naftowy z 1973 roku okazał się jednym z tych wydarzeń, które wpłynęły na historię motoryzacji. 17 października 1973 roku, w trakcie wojny Jom Kippur, państwa arabskie zrzeszone w OPEC – organizacji producentów ropy naftowej – postanowiły podnieść ceny ropy w odpowiedzi na amerykańskie wsparcie dla państwa Izrael. Był to początek poważnego kryzysu gospodarczego, który w Stanach Zjednoczonych przyniósł kres panowania tzw. krążowników szos. Dobry przykład stanowi legenda motoryzacji, jaką jest Chevrolet Bel Air.
18 PAŹDZIERNIKA
.png)
Prezentowany medal autorstwa Józefa Aumillera upamiętniał 10. rocznicę wejścia w życie zawieszenia broni podczas wojny polsko-bolszewickiej w dniu 18 października 1920 roku. Następstwem tego wydarzenia był pokój zawarty w Rydze 18 marca 1921 roku.
20 PAŹDZIERNIKA
Dnia 20 października 1921 roku, podczas uroczystej sesji kieleckiej Rady Miejskiej, Józef Piłsudski otrzymał pierwsze, honorowe obywatelstwo miasta. Wygłosił wówczas przemówienie odwołujące się do wydarzeń z 1914 roku, gdy Kielce stały się miejscem formowania legionowego wojska, a dzisiejsza siedziba naszego Muzeum – Dawny Pałac Biskupów Krakowskich – przez blisko trzy tygodnie pełniła funkcję sztabu i kwatery głównej komendanta.
22 PAŹDZIERNIKA
Dnia 22 października 1843 roku urodził się w Sędziszowie Tadeusz Szymon Włoszek. Późniejszy pierwszy kustosz naszego Muzeum pochodził z rodziny majstra tkackiego. Jako uczeń gimnazjum pińczowskiego wziął udział w powstaniu styczniowym, walcząc w oddziałach Mariana Langiewicza.
W roku 1928 Tadeusz Szymon Włoszek został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, co było uhonorowaniem jego pracy na rzecz krajoznawstwa i kultury.
25 PAŹDZIERNIKA
25 października 1870 roku rozpoczęło działalność Muzeum Polskie w szwajcarskim Rapperswilu. Intencją powstania ówczesnego Muzeum Narodowego Polskiego, mieszczącego się w zamku nad Jeziorem Zuryskim, było roztaczanie opieki nad polskimi zabytkami oraz eksponowanie sprawy niepodległości Polski na arenie międzynarodowej.
2 LISTOPADA
2 listopada przypada rocznica powstania Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie. Idea szczególnego upamiętnienia Nieznanego Żołnierza wyrasta z doświadczeń I wojny światowej, która okazała się tragiczna przede wszystkim dla zwykłych żołnierzy, ginących masowo i często bezimiennie. Jako inicjatora powstania pierwszego Grobu Nieznanego Żołnierza wskazuje się Francuza Fryderyka Simona, ojca trzech poległych synów.
6 LISTOPADA
6 listopada 1890 roku zmarł w Lublinie Piotr Ściegienny – pochodzący z podkieleckiej Bilczy ksiądz katolicki, przywódca ludowy, działacz niepodległościowy i socjalistyczny. Był uczniem Szkoły Wojewódzkiej w Kielcach – późniejszego Gimnazjum im. Stefana Żeromskiego. Pracował jako nauczyciel wiejski, wstąpił do zakonu pijarów w Warszawie, w roku 1832 otrzymał święcenia kapłańskie, by następnie pełnić posługę w parafiach na Lubelszczyźnie.
7 LISTOPADA
Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, niezależny od władz okupacyjnych, został powołany w Lublinie 7 listopada 1918 roku. Na jego czele stanął Ignacy Daszyński, który do współpracy zaprosił głównie działaczy lewicy niepodległościowej i ludowej.
11 LISTOPADA
11 listopada 1918 roku oddziały niemieckie zostały rozbrojone w Warszawie, a brygadier Józef Piłsudski przejął od Rady Regencyjnej – organu władzy powołanego w 1917 roku przez niemieckie i austro-węgierskie władze okupacyjne –dowództwo nad wojskiem polskim. W tym samym dniu państwa Ententy zawarły z Niemcami rozejm, kończący Wielką Wojną.
11 LISTOPADA
Do najbardziej prestiżowych odznaczeń II Rzeczypospolitej należał Krzyż Niepodległości. Inicjatorką jego powstania była Aleksandra Piłsudska, której intencją było szczególne wyróżnienie działaczy i bojowników PPS – odwołujących się do tradycji powstańczej i walczących o niepodległość jeszcze przed wybuchem Wielkiej Wojny. Konsekwencją tej inicjatywy było powołanie zespołu, który z końcem 1928 roku rozpoczął pracę nad ustanowieniem nowego wyróżnienia.
12 LISTOPADA
W marcu 1918 roku rząd bolszewików, powstały w wyniku rewolucji w Rosji, podpisał z państwami centralnymi traktat pokojowy w Brześciu, wycofując tym samym Rosję z wojny. W pierwszych dniach listopada, w obliczu przegranej wojny i kryzysu gospodarczego, marynarze i robotnicy rozpoczęli rewolucję w Niemczech. 9 listopada cesarz Wilhelm II abdykował, a Philipp Scheidemann – polityk Socjaldemokratycznej Partii Niemiec – ogłosił powstanie Republiki Niemieckiej.
13 LISTOPADA
13 listopada 1939 roku, w miejsce Służby Zwycięstwu Polski, został powołany Związek Walki Zbrojnej – w 1942 roku przemianowany na Armię Krajową. Na jego czele stanął gen. Kazimierz Sosnkowski (1885–1969) – przed I wojną światową bojowiec PPS i bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, od 1908 roku kierujący tajnym Związkiem Walki Czynnej – utworzonym we Lwowie przez Organizację Bojową PPS, któremu podporządkowano organizacje strzeleckie, stanowiące następnie trzon I Kompanii Kadrowej.
17 LISTOPADA
W Polsce, odradzającej się po 123 latach zaborów, postulat 8-godzinnego dnia roboczego, a także pozostałe prawa pracy, został zadekretowany przez Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej. Prezentowany afisz komunikował postanowienia z 17 listopada 1918 roku o 8-godzinnym dniu roboczym.
20 LISTOPADA
26 LISTOPADA
26 listopada 1855 roku zmarł w Stambule Adam Mickiewicz – poeta, emigrant, działacz polityczny, redaktor „Trybuny Ludów”, twórca Legionu Polskiego we Włoszech w 1848 roku, dla którego opracował Skład zasad jako zapowiedź demokratycznej Polski.
28 LISTOPADA
Dnia 28 listopada przypada rocznica zdobycia przez kobiety praw wyborczych w Polsce. Idea równouprawnienia politycznego, podnoszona od połowy XIX wieku, doprowadziła z początkiem wieku XX do powstania na ziemiach polskich stowarzyszeń kobiecych, które uznały ją w swoich programach za sztandarową, podobnie jak odzyskanie niepodległości.
29 LISTOPADA
.png)
Kilka lat po upadku Napoleona i kongresie wiedeńskim narody Europy rozpoczęły walkę z konserwatywnymi monarchiami Świętego Przymierza, przywołując hasła ze sztandarów rewolucyjnej Francji i epoki napoleońskiej. Kulminację buntu przyniósł rok 1830. W lipcu wybuchła rewolucja w Paryżu, którą Eugène Delacroix uwiecznił obrazem Wolność wiodąca lud na barykady, w sierpniu do ruchu rewolucyjnego dołączyła Bruksela, a w listopadową noc młodzi Polacy rozpoczęli w Warszawie powstanie przeciw carskiej Rosji.
5 GRUDNIA
5 grudnia przypada rocznica otwarcia zrekonstruowanego Sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego w naszej głównej siedzibie – Dawnym Pałacu Biskupów Krakowskich. Oryginalne Sanktuarium i Muzeum Legionów Polskich zostało oddane do użytku 2 października 1938 roku, gdy pałac stanowiły biura Urzędu Wojewódzkiego.
12 GRUDNIA
Prezentowana fotografia uwieczniła Józefa Piłsudskiego witanego na warszawskim Dworcu Wiedeńskim 12 grudnia 1916 roku. Okres ten był trudny dla dowódcy I Brygady, który podał się do dymisji z Legionów ze względu na brak realnych działań władz niemieckich i austro-węgierskich w sprawie niepodległości Polski. Piłsudski przyjechał wówczas do Warszawy z Krakowa na spotkanie z Tymczasową Radą Stanu, utworzoną przez władze okupacyjne.
13 GRUDNIA
12 GRUDNIA
12 grudnia 1882 roku urodziła się Aleksandra Piłsudska – działaczka Polskiej Partii Socjalistycznej, Organizacji Bojowej PPS, Ligi Kobiet, Polskiej Organizacji Wojskowej, komendantka żeńskiego oddziału wywiadowczego I Brygady Legionów Polskich, odznaczona Orderem Virtuti Militari, druga żona marszałka Józefa Piłsudskiego. W działalności konspiracyjnej "Ola" odznaczała się wyjątkową odwagą i poświęceniem, odpowiadając za składy broni, dostarczając ją walczącym, biorąc udział w akcjach bojowych. Po rozpoczęciu działań wojennych w 1914 roku angażowała się w prace sztabu i kwatery głównej Legionów w pałacu kieleckim, który jest obecnie siedzibą naszego Muzeum. Z końcem 1915 roku została aresztowana i internowana w obozie w Szczypiornie.
16 GRUDNIA
16 grudnia 1792 roku urodził się Antonio Corazzi. Pochodził z Livorno, ukończył z wyróżnieniem Regia Accademia delle Arti del Disegno we Florencji, zdobywając wykształcenie w zakresie architektury. W roku 1818, z inspiracji Stanisława Staszica, rząd Królestwa Polskiego wystąpił do rządu Toskanii z prośbą o oddelegowanie do Warszawy architekta, który mógłby nadać jej nowy, godny charakter. Przybył wówczas nad Wisłę 26-letni Corazzi. Czerpiąc z architektonicznej tradycji warszawskiej, zwłaszcza epoki stanisławowskiej, nadał miastu odrębny, neoklasycystyczny styl jakiego nie powstydziłaby się żadna z europejskich stolic.
16 GRUDNIA
24 GRUDNIA
24 grudnia 1798 roku urodził się w Zaosiu lub Nowogródku Adam Mickiewicz – poeta polskiego romantyzmu, wywodzący się ze szlachty litewskiej, wychowany w Nowogródku, gdzie przyswoił sobie zwyczaje i legendy białoruskie, na kanwie których oparł część swoich dzieł.
