1 lipca 1569 roku sejm lubelski przyjął Unię Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Akt ten poprzedzony został złamaniem przez Zygmunta Augusta oporu magnatów litewskich i przyłączeniem do Korony południowo-wschodnich ziem ruskich Wielkiego Księstwa. Powstała w ten sposób Rzeczpospolita Obojga Narodów – potężne państwo, terytorialnie ustępujące w Europie jedynie Rosji i Turcji, w którym mówiono wieloma językami. Korona i Wielkie Księstwo zostały połączone realną unią ze wspólnym sejmem, władcą i polityką zagraniczną. Zachowano odrębność urzędów, języka, praw, wojska i skarbu. Unia pogłębiła z czasem proces ujednolicania kultury politycznej różnorodnej etnicznie i religijnie szlachty, której rola polityczna była w państwie dominująca, co – przy jednoczesnej słabości króla – stanowiło ewenement w Europie.
Po upadku Rzeczypospolitej, w czasie powstania listopadowego, barwy herbów Polski i Litwy stały się oficjalnymi barwami kokardy narodowej, a następnie polskiej flagi. Do tradycji wieloetnicznej Rzeczypospolitej odwoływano się wielokrotnie podczas walk o niepodległość. Tarcza herbowa z godłami Polski, Litwy i Rusi stała się symbolem powstania styczniowego, a mieszkańców dawnej Rzeczypospolitej łączyła wspólna walka o wolność. Również koncepcją Józefa Piłsudskiego była odbudowa niepodległego państwa polskiego jako federacji Polski, Litwy, Białorusi i Ukrainy.
Prezentujemy pocztówkę wydaną przez warszawski Dom Wydawniczy Franciszka Karpowicza przed 1914 rokiem. Przedstawia lubelski pomnik Unii, powstały dzięki inicjatywie Stanisława Staszica, zaprojektowany przez Feliksa Bentkowskiego i odsłonięty 26 sierpnia 1826 roku na historycznym miejscu obrad sejmowych z 1569 roku. Monument stanowi 13-metrowy żeliwny obelisk, wykonany w zakładach białogońskich pod Kielcami. Od strony frontowej widoczny jest relief autorstwa Pawła Malińskiego – przedstawia wizerunek dwóch kobiet, symbolizujących Koronę i Litwę, które podają sobie dłonie. Pomiędzy nimi znajdują się tarcze herbowe z godłami obu państw. W roku 2007 Unia Europejska uznała ten pomnik za symbol dziedzictwa europejskiego.
Pod naszą opieką – na fasadzie Muzeum Dialogu Kultur, od strony dziedzińca – znajduje się tablica z próbnym odlewem płaskorzeźby z personifikacjami Polski i Litwy, wykonana w Białogonie w 1826 roku. Ponieważ ten pierwszy odlew był nieudany, o czym świadczą widoczne usterki technologiczne, pozostał na miejscu. Właściwy zamontowano na cokole pomnika w Lublinie.
A więcej na ten temat przeczytacie tutaj:
