7 LISTOPADA

Cykl: Historyczna kartka z kalendarza

Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, niezależny od władz okupacyjnych, został powołany w Lublinie 7 listopada 1918 roku. Na jego czele stanął Ignacy Daszyński, który do współpracy zaprosił głównie działaczy lewicy niepodległościowej i ludowej. Powstanie gabinetu było komunikowane również poprzez afisze, z których prezentowany informował m.in. o powierzeniu władzy nad wojskiem Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi, w zastępstwie Józefa Piłsudskiego więzionego w Magdeburgu.

Wymieniony na afiszu jest również Wincenty Witos z centrowego PSL „Piast”, który jednak odmówił udziału w pracach gabinetu. Z kolei Wacław Sieroszewski został ministrem propagandy – z zadaniem informowania społeczeństwa o zasadach demokracji i republiki – gdy jednocześnie stanowiska wiceministerialne objęli: Irena Kosmowska z lewicowego PSL „Wyzwolenie”, odpowiadająca za docieranie z programem rządu do włościan, Tadeusz Hołówko mający informować robotników oraz Andrzej Strug – podobnie jak Hołówko należący do PPS – który miał docierać do inteligencji i żołnierzy. 

Po przejęciu władzy nad wojskiem przez Józefa Piłsudskiego 11 listopada Daszyński oddał następnego dnia rząd lubelski do jego dyspozycji. Dekretem z 14 listopada Piłsudski powołał Daszyńskiego na premiera, pisząc: „Licząc się z potężnymi prądami, zwyciężającemi dzisiaj na Zachodzie i Wschodzie Europy, zdecydowałem się zamianować prezydentem gabinetu pana posła Ignacego Daszyńskiego, którego długoletnia praca patriotyczna i społeczna daje mi gwarancję, że zdoła w zgodnej współpracy z wszystkiemi żywiołami przyczynić się do odbudowy dźwigającej się z gruzów Ojczyzny”. Trzy dni później, ze względu na brak akceptacji dla premiera ze strony endecji, Piłsudski powołał na to stanowisko socjalistę Jędrzeja Moraczewskiego, którego gabinet był kontynuacją rządu Daszyńskiego, przyjmując również tę samą nazwę.

Pierwszy rząd niepodległej Polski – deklarując ustrój demokracji parlamentarnej, równouprawnienie bez względu na płeć, pochodzenie społeczne, narodowościowe oraz wyznanie, 8-godzinny dzień pracy, prawo do związków zawodowych, ubezpieczenia, inspekcji i bezpieczeństwa pracy, a także wolność słowa i zgromadzeń oraz powszechną edukację – stał się fundamentem nowej Polski, będącej po raz pierwszy w swojej historii republiką równych w prawach obywatelek i obywateli.

Afisz: Republika Polska. Tymczasowy Rząd Ludowy. Obywatele!, papier, Polska, Lublin, 7.11.1918

 

 Afisz „Do ludności Ziemi Kieleckiej”, Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, Lublin, 07.11.1918

Fot. Afisz „Do ludności Ziemi Kieleckiej”, Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, Lublin, 07.11.1918

 

 

POWRÓT