Dnia 20 października 1921 roku, podczas uroczystej sesji kieleckiej Rady Miejskiej, Józef Piłsudski otrzymał pierwsze, honorowe obywatelstwo miasta. Wygłosił wówczas przemówienie odwołujące się do wydarzeń z 1914 roku, gdy Kielce stały się miejscem formowania legionowego wojska, a dzisiejsza siedziba naszego Muzeum – Dawny Pałac Biskupów Krakowskich – przez blisko trzy tygodnie pełniła funkcję sztabu i kwatery głównej komendanta. Odbierając honorowe obywatelstwo, marszałek powiedział:
„Moi Panowie! Pozwólcie, że kiedy jestem w Kielcach, przemówię do Was, ale pamiętajcie, że przemawiać tu będę nie jako Naczelnik Państwa, nie jako Marszałek Wojsk Polskich, nie jako Naczelny Wódz, lecz jako człowiek będący pod wpływem tych wspomnień, które mnie wiążą z Kielcami. Pozwólcie, że będę przemawiał jako jeden z tych „szarych żołnierzy”, który ze wspomnieniami z Kielc przeszedł przez długie ciężkie dwa lata, pełne walk krwawych i ciężkich i przeżyć moralnych.
Wierzcie, że te wspomnienia były tak serdeczne i tak szczere, że jak kiedy sam o nich myślałem, lub z moim podkomendnymi o Kielcach mówić zaczynałem, to nam się czoła rozchmurzały i pogodna radość w nas wstępowała. I zawsze wzruszam się jak dziecko, wspominając te żołnierskie, ciężkie czasy, kiedy z podkomendnymi przypominaliśmy sobie Kielce. Dlatego też niech podziękuję Wam nie jako człowiek, który przez większą część w Polsce jest czczony, ale jako żołnierz, idący na trudy i znoje, i ciężkie wojny. Wzruszony jestem serdecznie i czuję się szczęśliwy, że znajduję się tu z Wami. – Dziękuję Panom! Dziękuję Radzie Miejskiej!”.
____________
Fot. Komendant Józef Piłsudski odbiera raport Czesława Bankiewicza na Krakowskiej Rogatce podczas pierwszego wejścia Batalionu Kadrowego do Kielc 12 sierpnia 1914 roku
