Dawny Pałac Biskupów Krakowskich

18 maja 1944 roku żołnierze 2. Korpusu Polskiego opanowali ruiny klasztoru na Monte Cassino w ramach jednej z najbardziej zaciętych bitew II wojny światowej. Wśród walczących byli także związani z Kielcami i regionem świętokrzyskim. Jednym z nich był Gustaw Herling-Grudziński, absolwent kieleckiego Gimnazjum im. Stefana Żeromskiego, który za udział w bitwie został odznaczony Orderem Virtuti Militari. Po latach pisarz wspominał: „Była to bez wątpienia wielka bitwa. Chcieliśmy jej, żyliśmy myślą o niej w Palestynie, w Iraku, w Egipcie, szkoląc się na pustyni, nasłuchując wiadomości z Polski. Łatwo dziś twierdzić, że w pięć miesięcy po Teheranie była już politycznie zbyteczna. Równie łatwo wydać dziś podobny, jeśli nie bardziej nawet stanowczy, sąd o Powstaniu Warszawskim. Istnieją procesy, które raz wprawione w ruch i ciągle podsycane nie dają się powstrzymać o krok od spełnienia bez ryzyka duchowej kapitulacji na długie lata. Historia Armii Krajowej zmierzała od początku do Powstania, jak w historię Drugiego Korpusu wpisana była od początku Bitwa”.

Innym z uczestników walk na masywie Monte Cassino był  podpułkownik Ludwik Domoń, urodzony 7 sierpnia 1899 roku w podkieleckich Ociesękach, legionista, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, absolwent kieleckiego gimnazjum i Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Do 1939 roku pełnił m.in. funkcję oficera sztabu VI Korpusu we Lwowie. Od października 1939 do sierpnia 1941 roku był więźniem obozów jenieckich w ZSRR, a następnie służył w Armii Andersa – od 1942 roku jako dowódca 18 Lwowskiego Batalionu Strzelców. W bitwie o Monte Cassino był ranny. Uczestniczył w bitwie o Ankonę, w sierpniu 1944 roku objął funkcję zastępcy dowódcy 6 Lwowskiej Brygady Piechoty, a następnie walczył o wyzwolenie Bolonii. Został odznaczony Orderem Virtuti Militari. Od końca 1944 do czerwca 1945 roku kierował Katedrą Piechoty w Polskiej Akademii Wojennej w Edelston w Szkocji. Następnie powrócił do 2 Korpusu Polskiego we włoskiej Ankonie, by w 1946 wyjechać do Chester w Anglii. W roku 1948 został zdemobilizowany i wyjechał do Argentyny. Do Polski wrócił w 1958 roku i zamieszkał w Katowicach. Od 1963 roku należał do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Zmarł 23 maja 1977 roku w Katowicach. W kolekcji historycznej naszego Muzeum znajduje się dar Ludwika Domonia, na który składają się militaria, odznaczenia, dokumenty, maszynopisy wspomnień oraz fotografie, spośród których kilka tutaj prezentujemy.