8 MARCA

Cykl: Historyczna kartka z kalendarza

Geneza Międzynarodowego Dnia Kobiet związana jest z walką kobiet o swoje prawa w ramach ruchu robotniczego i emancypacyjnego na początku XX wieku. Do istotnych wydarzeń w kształtowaniu się święta należały masowe strajki i demonstracje robotnic fabrycznych Nowego Jorku – w dużej mierze imigrantek z Europy. W roku 1909 Socjalistyczna Partia Ameryki wyznaczyła Narodowy Dzień Kobiet na 28 lutego. W następnym roku uczestniczki Międzynarodowej Socjalistycznej Konferencji Kobiet w Kopenhadze uchwaliły Dzień Kobiet jako coroczną manifestację żądania równości, praw pracowniczych i wyborczych. Nie wyznaczyły wówczas konkretnej daty.

Pierwsze obchody odbyły się 19 marca 1911 roku w Danii, Szwajcarii, Niemczech i Austro-Węgrzech, w tym na ziemiach polskich. Termin marcowy wiązano z rewolucją w Wiedniu i Berlinie w czasie Wiosny Ludów. Podczas wiecu w Teatrze Ludowym w Krakowie przemawiała doktor Zofia Daszyńska-Golińska oraz Ignacy Daszyński – ówczesny lider Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej, która organizowała obchody. Kilkutysięczna demonstracja przeszła pod pomnik Adama Mickiewicza, a następnie jej delegacja do prezydenta miasta Juliusza Leo, któremu Daszyński przedstawił postulaty kobiet. Liczne demonstracje odbyły się również we Lwowie, a także w małych miastach Galicji oraz na obszarze Górnego Śląska.

Wszędzie przyjęta została rezolucja żądająca praw wyborczych do parlamentu i samorządu w celu dalszej walki kobiet o ochronę ich życia i pracy zawodowej oraz podniesienie płac, aby dzieci nie musiały iść do pracy, a także przeciw drożyźnie żywności i mieszkań oraz o nowoczesną oświatę i opiekę lekarską. Kobiety podkreślały w przemówieniach, że prawa się zdobywa. W roku 1914 Dzień Kobiet był obchodzony w Niemczech i Anglii 8 marca – prawdopodobnie dlatego, że była to niedziela. Demonstracja kobiet w Piotrogrodzie 8 marca 1917 roku, w połączeniu z rozpoczętym tego dnia strajkiem robotników z powodu kryzysu żywnościowego, przerodziła się antycarski wiec, a następnie zamieszki, które stały się źródłem rewolucji lutowej w Rosji.

W II Rzeczypospolitej, po uzyskaniu czynnego i biernego prawa wyborczego, Dzień lub Tydzień Kobiet był organizowany przez stowarzyszenia kobiece w różnych terminach. Kobiety domagały się pełnego równouprawnienia, poradni świadomego macierzyństwa, godnych warunków do wychowania dzieci, powszechnej oświaty, międzynarodowego braterstwa i pokoju. Celem była także aktywizacja kobiet w organizacjach społecznych, zawodowych i politycznych. Przygotowywano wydarzenia oświatowe i kulturalne – odczyty, koncerty.

Dzień Kobiet był szczególnie akcentowany w okresie PRL-u, gdy do jego obchodów 8 marca włączyła się władza, prezentując go jako dzień składania życzeń, wręczania „kwiatka dla Ewy”, czasami w zestawie z deficytowymi towarami pierwszej potrzeby i toastem „za zdrowie pań”. Centralne obchody święta zostały zniesione w roku 1993 przez rząd Hanny Suchockiej – pierwszej kobiety na stanowisku premiera w historii Polski. Organizacje społeczne i instytucje międzynarodowe kontynuują tradycję tego dnia, którego podstawowa idea wyraża się w trosce o prawa i życie kobiet, ich odwadze i sile w kształtowaniu własnego losu.

Prezentowane fotografie kielczanek pochodzą z okresu, gdy po raz pierwszy kobiety zaczęły obchodzić swoje międzynarodowe święto.

 

 

Uczennice pensji Marii Krzyżanowskiej w Kielcach

 

Uczennice pensji Marii Krzyżanowskiej w Kielcach

 

Uczennice pensji Marii Krzyżanowskiej w Kielcach,

 

Uczennice pensji Marii Krzyżanowskiej w Kielcach,

 

 

Fot. Uczennice pensji Marii Krzyżanowskiej w Kielcach, Zakład Fotograficzny Adama Badziana, Królestwo Polskie (kongresowe), Kielce, ok. 1910

 

POWRÓT