W marcu 1918 roku rząd bolszewików, powstały w wyniku rewolucji w Rosji, podpisał z państwami centralnymi traktat pokojowy w Brześciu, wycofując tym samym Rosję z wojny. W pierwszych dniach listopada, w obliczu przegranej wojny i kryzysu gospodarczego, marynarze i robotnicy rozpoczęli rewolucję w Niemczech. 9 listopada cesarz Wilhelm II abdykował, a Philipp Scheidemann – polityk Socjaldemokratycznej Partii Niemiec – ogłosił powstanie Republiki Niemieckiej.
Brygadier Józef Piłsudski został uwolniony z więzienia w Magdeburgu i specjalnym pociągiem wyjechał do Warszawy, gdzie przybył 10 listopada. Następnego dnia przejął od Rady Regencyjnej, powołanej w 1917 roku przez państwa centralne, władzę nad wojskiem polskim, a żołnierze niemieccy zostali rozbrojeni na ulicach stolicy. Również 11 listopada państwa Ententy zawarły z Niemcami rozejm, kończący Wielką Wojną.
W sytuacji chaosu Józef Piłsudski wydał odezwę do mieszkańców odradzającej się Polski:
„OBYWATELE I OBYWATELKI!
Od dziś obejmuję naczelną komendę nad siłą zbrojną Polski. Wielki przewrót w Niemczech postawił na straży interesów narodu niemieckiego rząd ludowo-socjalistyczny. Okupacja w Polsce przestaje istnieć. Żołnierze niemieccy opuszczają naszą Ojczyznę. Rozumiem w pełni rozgoryczenie, jakie we wszystkich kołach społeczeństwa obudziły rządy okupantów.
Pragnę jednak, abyśmy nie dali porwać się uczuciom gniewu i zemsty. Wyjazd władz i wojsk niemieckich musi odbyć się w najzupełniejszym porządku. Nikt niepowołany nie ma prawa występować z jakimikolwiek zarządzeniami w stosunku do uchodzących żołnierzy. Radzie żołnierskiej, utworzonej przez garnizon niemiecki w Warszawie, wskazałem, by w okresie, niezbędnym do ukończenia przygotowań do odjazdu, rozkazała wszystkim załogom i placówkom zachować się tak, jak tego wymaga nowy stan rzeczy zarówno w Polsce, jak w Niemczech.
Obywatele! Wzywam Was wszystkich do zachowania zimnej krwi, do równowagi i spokoju, jaki powinien panować w narodzie, pewnym swej wielkiej i świetnej przyszłości!
Józef Piłsudski
Warszawa, 12 listopada 1918 r.”.
Afisz: Obywatele i Obywatelki!, papier, Polska, Warszawa, 12.11.1918
