Kilka lat po upadku Napoleona i kongresie wiedeńskim narody Europy rozpoczęły walkę z konserwatywnymi monarchiami Świętego Przymierza, przywołując hasła ze sztandarów rewolucyjnej Francji i epoki napoleońskiej. Kulminację buntu przyniósł rok 1830. W lipcu wybuchła rewolucja w Paryżu, którą Eugène Delacroix uwiecznił obrazem Wolność wiodąca lud na barykady, w sierpniu do ruchu rewolucyjnego dołączyła Bruksela, a w listopadową noc młodzi Polacy rozpoczęli w Warszawie powstanie przeciw carskiej Rosji.
Podczas walk żołnierze polscy kierowali do Rosjan szczególne przesłanie. Na chorągwiach umieszczali krzyż w kolorze czerwonym i napis: W IMIĘ BOGA ZA NASZĄ I WASZĄ WOLNOŚĆ. To polskie hasło stało się z czasem symbolem braterstwa ludów i walki z tyranami.
Prezentowany medal, autorstwa Artura Malinowskiego, wybity został z okazji 50. rocznicy powstania. Na awersie artysta umieścił postać kobiecą symbolizującą Polskę – w koronie i w kolczudze, w jednej ręce trzymającą miecz, w drugiej rozwiany sztandar z orłem oraz hasłem: ZA WASZĄ I NASZĄ WOLNOŚĆ. Górną część wypełnia sentencja: USQUE AD FINEM – Aż do końca, będąca nawiązaniem do tytułu wiersza Konstantego Gaszyńskiego.
Rewers medalu wypełniają dwie gałązki – z lewej dębowa, z prawej laurowa, przewiązane u dołu wstążką. U góry widoczna jest gwiazdka, a w polu centralnym inskrypcja: POLSKA BOHATEROM POWSTANIA LISTOPADOWEGO W PIĘĆDZIESIĘCIOLETNIĄ ROCZNICĘ.
 |
 |
__________
Fot. Medal z okazji 50. rocznicy powstania listopadowego, Artur Malinowski, cynk, bicie stemplem, Niemcy, Monachium, 1880
