.jpg)
Pisemne źródła wspominają o funkcjonujących bractwach na obszarze dawnej Wiślicy. Miały one charakter religijny i zrzeszały miejscowych wiernych. Były ustanawiane przez władzę kościelną, która kontrolowała ich działalność. Bractwa dysponowały własnym zespołem zarządzającym, posiadały osobowość prawną i spisany statut. W napotkanych źródłach określane są terminami fraternitas, confraternitas, a w samej Wiślicy dodatkowo pojęciem societas.
Podstawowym celem bractw było wzbogacanie i upiększanie nabożeństw kościelnych śpiewem. Ich członkowie musieli również uczestniczyć w mszach świętych, procesjach na cześć patrona, przyjmować sakramenty święte, spełniać dobre uczynki.
Najwięcej informacji zachowało się o bractwie literackim. Pierwsze wspomnienie o nim pochodzi z 1598 roku, kiedy to podczas wizytacji radziwiłłowskiej poradzono mieszkańcom, by do życia powołali wspomniane bractwo. Swoją działalność prowadziło ono przy ówczesnej kolegiacie i poświęcone było prawdopodobnie Matce Bożej. Bractwo zrzeszało osoby znające język łaciński, co potwierdza zbiór posiadanych przez nich ksiąg. Zadaniem członków stowarzyszenia było recytowanie, a zwłaszcza piękne odśpiewywanie psalmów podczas nabożeństw. Ich obowiązkiem było również uczestnictwo w mszach świętych, dyskusje podczas zebrań i czytanie rozwijających ksiąg. Spotkania bractwa odbywały się kilka razy w ciągu roku i podczas ich trwania omawiano bieżące sprawy, udzielano napomnień czy słuchano konferencji i zachęt kapelanów. W 1612 roku prepozyt wiślicki Piotr Waligórski zachęcił do uczestnictwa w bractwie zamożnych mieszkańców i postarał się o nowe przywileje dla nich. W XIV-wiecznej gotyckiej świątyni, przy której działało bractwo, został ufundowany ołtarz. W ołtarzyku tablicowym znajdowały się relikwie męczenników św. Protazego i Genowefy. Dodatkowo w jego skład wchodzić miały m.in. kielichy, ornaty czy dzwonek włoskiego odlania. Bractwo miało swoje domostwo z sadem, łąką i inne udogodnienia. Znajdować się miało od strony miasta przy murze miejskim i podlegało kapelanowi brackiemu. Do połowy XVII wieku w Wiślicy istniały już trzy bractwa: literackie, różańcowe i św. Anny. Listę działających stowarzyszeń uzupełnia bractwo św. Józefa, imienia Jezus, kapłańskie, czy bractwo ubogich.
Fot: Fragment drzwi wiślickiej bazyliki z antabą z XV wieku
Bibliografia
Kardyś P., Wiślica w średniowieczu i w okresie wczesnonowożytnym, Kielce 2006, s. 275–287.
