Nida w Wiślicy

Muzealne ciekawostki o Wiślicy

Rzeka Nida, lipiec 1936 rok, zdjęcie wykonane przez Henryka Poddębskiego. Ze zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach PozdrawiamLeniwie płynąca i rozdzielająca się na ramiona rzeka Nida stanowi lewy dopływ Wisły i osiąga długość 151 km (z Białą Nidą). Nidę zasila w wodę Czarna Nida, która spływa kilkoma strumieniami ze stoku Łysej Góry. Po połączeniu się Białej i Czarnej Nidy w Brzegach koło Chęcin nizinna rzeka płynie po piaszczystym podłożu i rozlewa się, szczególnie wiosną, na pobliskie łąki, zajmując często starorzecza. Uwagę zwraca delta środkowej Nidy, jaka tworzy się między Motkowicami a Skowronnem Dolnym – tu rzeka zwalnia swój bieg i dzieli się na kilka płynących równolegle ramion, wije się wśród zabagnień starorzeczy i rozlewisk.

Wiślicka Nida płynie raczej spokojnie, tworząc malownicze meandry w okolicach Jurkowa, Ostrowa i Szczytnik. Za Nowym Korczynem wpływa do Wisły. Chociaż żywioł przynosił czasem zagrożenie i sprawiał niebezpieczne figle, mieszkańcy Ponidzia kochali i kochają swoją rzekę. Nida niegdyś nie tylko dostarczała wodę, w średniowieczu dawała mieszkańcom obfitość ryb i raków. Zakupywał je w dużej ilości dwór Jadwigi i Jagiełły w czasie postojów w Wiślicy.

Powstanie osady i grodu w Wiślicy można związać z przeprawą przez Nidę. Sama nazwa jest nazwą rzeczną, pochodną od Wisły. Wiślica = mała (czy stara) Wisła była dawniej nazwą dolnej Nidy, jak ongiś szeroko rozlanej, że wydawała się jakby odnogą Wisły. Nazwę tę, poświadczoną przez Rocznik kapituły krakowskiej z roku 1135 i kronikę Wincentego Kadłubka, należy uznać za pierwotną. Jest też prawdopodobne, że Wiślanie, jedno z plemion wymienionych przez Geografa Bawarskiego przed połową IX wieku, wzięli swoją nazwę od rzeki, nad którą mieszkali. Trudno sobie wyobrazić, aby plemię Wiślan, wspomniane w żywocie św. Metodego (tzw. Legendzie Panońskiej) jako sąsiad Wielkich Moraw, siedziało gdzie indziej niż nad górną Wisłą i nie zasiedliło płyty żyznego lessu łączącej Kraków z Wiślicą.

Rzeka Nida obecnie - listopad 2020 r. Dzisiaj Wiślica leży na lewym brzegu Nidy. W podmokłą przeważnie dolinę rzeki (o przeciętnej szerokości ok. 3 m) od lewego brzegu wchodzą trzy skałki gipsowe, zwężając ją znacznie. Na pierwszej, stanowiącej jakby wysunięty półwysep, leży wieś Gorysławice, dawniej zwana także przedmieściem Wiślicy lub przedmieściem św. Wawrzyńca od wezwania kościoła parafialnego. Na drugiej skałce, położonej na południowy zachód od poprzedniej i oddzielonej od niej wyraźnym zagłębieniem terenu, rozłożyło się miasteczko. Trzecie skałka najmniejsza, odległa ok. 450 m na południowy zachód od miasta, otoczona ze wszystkich stron wilgotnymi skałkami, to Zamczysko. Między miastem a korytem Nidy, odległym odeń o ok. 800 m, ciągną się starorzecza i mokradła. Wysokie groble i mosty, tworząc razem szlak o długości 1389 m, łączą Wiślicę, poprzez te starorzecza (jeziorko zwane Płyt), koryto Nidy i jej prawy dopływ, ze wsią dawniej królewską – Koniecmosty na prawym skraju doliny rzecznej.

 

 

POWRÓT