Pierwsza ekspozycja muzealna w Wiślicy otwarta 20 maja 1966 roku, podczas obrad V Konferencji Naukowej Zespołu Badań nad Polskim Średniowieczem Uniwersytetu Warszawskiego i Politechniki Warszawskiej, w przyziemiu wiślickiego Domu Kultury ekspozycja muzealna zapoczątkowała w historii powojennych badań prowadzonych na terenie Wiślicy i jej okolicy nowy etap, zmierzający do przekazywania i udostępnienia społeczeństwu wyników prac. Etap o tyle ważny, że głośne odkrycia przyczyniły się do niesłychanego spopularyzowania tej miejscowości, a tym samym do wzrastającego z roku na rok napływu licznych rzesz turystów. Ekspozycja stała się w pewnym sensie ukoronowaniem działalności zespołu na tym terenie, a zarazem bardzo ważnym wydarzeniem w historii polskiego muzealnictwa, jako pierwsze ogniwo pomyślanego na większą skalę wieloczłonowego zespołu muzealnego, który po zrealizowaniu jego pełnej i ostatecznej wersji stanie się obiektem niewiele mającym sobie równych na terenie naszego kraju.
Opierając się na wynikach przeprowadzonych badań dzieje Wiślicy pokazane zostały na ekspozycji w trzech fazach rozwojowych:
I fazę wyróżniono od archeologicznie stwierdzonego faktu zniszczenia pożarem grodu na kulminacji wyspy miejskiej w IX wieku, który to fakt autorzy ekspozycji łączą z przekazem o podbiciu Wiślan przez Świętopełka Wielkomorawskiego w 879 roku. Jako koniec tej fazy przyjęto rok 1135, kiedy to Wiślica wydana została podstępnie na zniszczenie, jak to zdają się potwierdzać późniejsze kroniki. Ponieważ o fazie tej brak wiadomości pochodzących ze źródeł pisanych, wystawa pokazuje Wiślicę jako skupisko życia gospodarczego i artystycznego oraz ośrodek władzy, opierając się przy tym o materiał architektoniczny i archeologiczny. Uwypuklonych zostało wiele elementów autonomicznego rozwoju, mimo przejściowych zależności od Wielkich Moraw oraz trwałej zależności od państwa Piastów.
II fazę kończy rok 1320 (koronacja Władysława Łokietka). Wystawa obrazowała dalszy rozwój miasta, które w latach 1173—1177 było stolicą dzielnicy Kazimierza Sprawiedliwego i odgrywało poważną rolę w życiu politycznym Polski, stając się m.in. punktem wyjścia dla opanowania przez Łokietka Krakowa i zjednoczenia Polski. Wyniki badań archeologicznych pozwalają zaobserwować wzrost pojawiania się zabudowy mieszkalnej, a także powstawanie nowych budowli obronnych, takich jak wieże kościoła kolegiackiego i mury.
III fazę rozwoju miasta zamyka rok 1518. Jest to okres, kiedy rozwój życia gospodarczego zaczyna rozsadzać ramy średniowiecznego grodu i w związku z tym m.in. przeprowadzona zostaje szeroka ulica omijająca rynek. Pod opieką Piastów i Jagiellonów następuje w ciągu 198 lat tej fazy rozwój miasta, które często gości u siebie królów, zjazdy rycerstwa i duchowieństwa. Wystawa zwraca uwagę na rozwój życia intelektualnego (szkoła kolegiacka, działalność Jana Długosza). Z tego czasu pochodzą takie budowle jak kolegiata gotycka, dom Długosza, archeologicznie stwierdzone relikty murów miejskich oraz jeszcze nie zlokalizowany zamek królewski.
IV faza rozwoju kończy się planem perspektywicznego rozwoju miasta. Niezwykle udaną, prostą i funkcjonalną oprawę plastyczną wykonał zespół pod kierunkiem i według projektów Haliny Gąssowskiej.
_________________
Fot. Stała muzealna ekspozycja historyczna w Domu Kultury w Wiślicy Źródło zdjęcia: Oborny A., Problemy zespołu muzealnego w Wiślicy, „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” 1968, R. 5, s. 39
Fot. Stała muzealna ekspozycja historyczna w Domu Kultury w Wiślicy Źródło zdjęcia: Oborny A., Problemy zespołu muzealnego w Wiślicy, „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” 1968, R. 5, s. 39
