Gotyckie budowle odznaczały się dużą lekkością w stosunku do budowli romańskich. Miały one wiele okien (ozdobionych zazwyczaj witrażami), strzeliste wieże, bogato zdobione portale. Inne cechy charakterystyczne to m.in. łuk ostry, sklepienia krzyżowo-żebrowe
i system łuków przyporowych, odciążających ściany budowli. Wnętrza kościołów zdobiły często freski, przedstawiające sceny biblijne. Kościoły były zazwyczaj budowane na planie wydłużonym o przekroju bazylikowym lub halowym. Najczęściej podzielone na trzy nawy
z jedną nawą główną i dwiema bocznymi lub na pięć naw z czterema nawami bocznymi. Spotyka się też inne układy – kościoły salowe, pseudobazyliki, a nawet kościoły o układzie centralnym.
Przykładem gotyckiej budowli jest XIV-wieczna bazylika kolegiacka NNMP w Wiślicy. To świątynia zbudowana na planie prostokąta, orientowana i murowana z ciosów kamiennych. Prostokątny korpus kościoła podzielony na dwie nawy, nakryty jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym opartym na trzech smukłych filarach. Prezbiterium kościoła jest węższe i niższe od korpusu. Nakrywa je sklepienie czteroprzęsłowe krzyżowo-żebrowe. Prezbiterium jest wielobocznie zamknięte. Wsporniki sklepień są profilowane, jeden z nich umieszczony na zachodniej ścianie nawy ma kształt rzeźbionej maski z roślinnymi splotami. Sklepienia całego kościoła posiadają rzeźbione zworniki z herbami.
