Cykl prezentujący życie i twórczość Stefana Żeromskiego. Jego celem jest przypomnienie najważniejszych dat i wydarzeń związanych z pisarzem. Przytoczymy także słowa autora Syzyfowych prac, nazywanego „sumieniem narodu”.
CYKL: TEGO DNIA...
CYKL: TEGO DNIA...
STYCZEŃ
.png)
W styczniu 1905 roku w kalendarzu robotniczym na rok 1905 ukazało się po raz pierwszy opowiadanie Echa leśne. Żeromski opublikował je wówczas jako Maurycy Zych. W tym czasie dzieło to wydrukowano też w galicyjskim miesięczniku „Krytyka”. Nazwisko pisarza również tam zastąpiono pseudonimem.
7 STYCZNIA
.png)
7 stycznia 1924 roku Stefan Żeromski ukończył swój ostatni dramat Uciekła mi przepióreczka. Zaczął go pisać jeszcze w połowie 1923 roku. Fabuła utworu, a szczególnie wątek kursów porębiańskich, nawiązuje do kursów regionalnych w Sandomierzu organizowanych przez młodego nauczyciela, teoretyka regionalizmu, Aleksandra Patkowskiego. Pierwsze zajęcia odbyły się w sierpniu 1922 roku.
13 STYCZNIA
Tego dnia (lub następnego – 14 stycznia) 1989 roku zmarła Aleksandra Dobrowolska – jedna z wielkich indywidualności w środowisku kulturalnym Kielc, inspiratorka i realizatorka ważnych i trwałych przedsięwzięć w powojennym muzealnictwie Kielecczyzny. Autorka słów do Marsza Lotników. Pracowała jako kustosz w Muzeum Świętokrzyskim.
23 STYCZNIA
.png)
Stefan Żeromski był pisarzem, który nigdy nie używał maszyny do pisania. Nie sięgnął też ani razu po pióro wieczne, popularny wtedy wynalazek. Tworząc swoje dzieła, pisząc listy do bliskich i znajomych, notując, korzystał zawsze z maczanej w atramencie stalówki w drewnianej obsadce. Gdy jej zabrakło po prostu sięgał po ołówek.
27 KWIETNIA
27 kwietnia obchodzimy Światowy Dzień Grafika. To okazja do przypomnienia sylwetek grafików, którzy tworzyli ilustracje do prozy Stefana Żeromskiego: Władysława Skoczylasa, Szymona Kobylińskiego czy Henryka Papierniaka.
2 MAJA
Dziś Święto Orła Białego. Order Orła Białego to najstarsze i najwyższe odznaczenie państwowe Rzeczypospolitej Polskiej nadawane za znamienite zasługi najwybitniejszym Polakom. Ustanowiony został 1 listopada 1705 roku przez króla Augusta II Mocnego. Reaktywowany przez Sejm Rzeczypospolitej ustawą z dnia 4 lutego 1921 jako najwyższe odznaczenie państwowe. W 2018 roku przyznany został pośmiertnie Stefanowi Żeromskiemu.
4 MAJA
Dziś imieniny Moniki Żeromskiej. Córka pisarza i Anny Zawadzkiej urodziła się w 1913 roku we Florencji. Ukończyła Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie. We Wspomnieniach malarka wyjaśniła powód nadania jej takiego imienia.
8 MAJA
Dziś Dzień Bibliotekarza. Całe życie Stefana Żeromskiego związane jest z umiłowaniem książek i propagowaniem czytelnictwa. Miłość tą przyszły pisarz wyniósł z domu rodzinnego. Zawodowo Żeromski związał się z bibliotekoznawstwem, pracując od jesieni 1897 roku w Bibliotece Ordynacji Zamoyskich w Warszawie.
18 MAJA
Dziś Międzynarodowy Dzień Muzeów. W latach 1892–1896 Stefan Żeromski pracował w Muzeum Narodowym Polskim w Rapperswilu. Młody pisarz na dorobku przebywał w Szwajcarii, ponieważ tamtejszy klimat miał mu pomóc w walce z zaawansowaną gruźlicą. Głównym zadaniem Żeromskiego jako bibliotekarza-muzealnika było opracowanie katalogu i bibliografii starodruków, prowadzenie korespondencji oraz obsługa zwiedzających i prowadzenie Księgi Darów.
19 MAJA
19 maja 1882 roku Stefan Żeromski, wówczas osiemnastolatek, uczeń rosyjskiego Męskiego Gimnazjum Rządowego w Kielcach zaczął pisać Dzienniki.
Do prowadzenia zapisków namówił go nauczyciel języka polskiego, Antoni Gustaw Bem. Miały one być swego rodzaju „wprawką” przed zawodowym pisarstwem, ćwiczeniem kształtującym i rozwijającym jego styl. Sam Żeromski na pierwszej stronie dziennika przytacza słowa ulubionego profesora: „Dzienniczek taki będzie jakby stróżem każdego kroku, będzie rozwijał myśl i kiedyś w starości przedstawi obfity materiał do zaczerpnięcia i przypomnienia tysiąca faktów z szczęśliwych lat młodości”.
20 MAJA
20 maja 1920 roku pisarz udał się na Mazury i Warmię, aby wziąć udział w akcji plebiscytowej.
Po 1918 roku Stefan Żeromski nadal aktywnie wspierał i współtworzył II Rzeczpospolitą. Pierwsze lata niepodległości i ostatnie lata życia pisarza obfitowały w jego osobiste zaangażowanie w sprawy polityczne i społeczne. Podczas plebiscytu na Warmii i Mazurach razem z Janem Kasprowiczem i Władysławem Kozickim agitował na rzecz przyłączenia tych ziem do Polski.
4 CZERWCA
.png)
W Dziennikach pod tą datą 22-letni Stefan Żeromski napisał:
„Wziąłem dziś moje papiery z gimnazjum. Więc…vale! Szkolna ława dźwigać mię już nie będzie. Rzuciłem ją nie z triumfem – cicho, smutno, bardzo smutno. Wszystko, co daje, w co bogata młodość przeddwudziestoletnia, przeżyło się tu. Gimnazjum, w które wrosłem sposobem życia i przyzwyczajeniami – od dnia dzisiejszego poczyna być wspomnieniem. Przyrosłem do mundura i nie będę umiał chodzić swobodnie, jako homo civilis”.
17 CZERWCA
17 czerwca 1928 roku otwarto Muzeum Stefana Żeromskiego w Nałęczowie. Powstało ono z inicjatywy Oktawii z Radziwiłłowiczów Żeromskiej, żony pisarza.
Głównym atutem muzeum jest zachowane oryginalne wyposażenie pracowni pisarza – meble, pamiątki osobiste, fotografie rodzinne, obrazy i rysunki znanych mistrzów, a także samego Stefana Żeromskiego i jego żony.
28 CZERWCA
To bardzo ważna data dla naszego muzeum. Tego dnia bowiem, w 1965 roku nastąpiło jego uroczyste otwarcie. W przemówieniu, wygłoszonym wówczas, podkreślono ideę przewodnią, wymowę i przesłanie, jakie ma powstanie nowej instytucji, zaakcentowano także jego wymiar i rangę.
Inicjatorką powstania Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego była kustosz Aleksandra Dobrowolska, posiadająca doświadczenie w tworzeniu wystaw poświęconych wielkim pisarzom – Henrykowi Sienkiewiczowi i Janowi Kochanowskiemu. Wsparli ją: prof. Stanisław Lorentz, prof. Henryk Markiewicz i prof. Kazimierz Wyka oraz córka pisarza – Monika Żeromska.
4 LIPCA
4 lipca 1913 roku miał miejsce chrzest Moniki Żeromskiej. Córka Anny Zawadzkiej i Stefana Żeromskiego przyszła na świat 30 maja 1913 roku we Florencji. W tym mieście postanowiono ją także ochrzcić. W metryce chrztu z dnia 4.07.1913 zapisana jest jako córka małżonków Stefana i Anny Żeromskich.
10 LIPCA
.png)
Oktawia Rodkiewiczowa była żoną Stefana Żeromskiego. Pisarz poznał ją pod koniec 1890 roku podczas swojego pobytu w Nałęczowie. Oktawia pełniła wówczas funkcję administratorki tamtejszego Zakładu Leczniczego. W 1892 roku para wzięła ślub. Zmarła 10 lipca 1928 roku. Spoczywa na nałęczowskim cmentarzu parafialnym
11 LIPCA
Anna Zawadzka była wieloletnią towarzyszką życia Stefana Żeromskiego. Przyszła na świat 11 lipca 1888 roku w Siedlcach jako córka rejenta Antoniego Zawadzkiego i pianistki Marii z Wrotnowskich. Stefana Żeromskiego poznała w Warszawie w 1908 roku. W 1909 i 1910 roku spotykali się w Paryżu, gdzie Żeromski mieszkał z żoną Oktawią i synem Adamem. W 1913 roku we Florencji na świat przyszła ich córka Monika.
21 LIPCA
Tego dnia w kościele w Węgleszynie odbył się ślub rodziców Stefana Żeromskiego. Franciszka Józefa Katerla wyszła za mąż za Wincentego Żeromskiego, dzierżawcę Strawczyna. W chwili ślubu 25-letnia Franciszka była już chora na nieuleczalną w owym czasie gruźlicę, jednak jej narzeczony, Wincenty Żeromski, choć świadom tego faktu, nie zerwał zaręczyn i wytrwał w swym postanowieniu ożenienia się z panną.
30 LIPCA
30 lipca 1918 roku w nałęczowskiej chacie-pracowni Stefana Żeromskiego zmarł jego jedyny syn, Adam. Dziewiętnastolatek już od kilku laty zmagał się z gruźlicą. W początkach 1918 roku, mieszkając w Zakopanem, zachorował na bronchit, co spowodowało zaostrzenie procesu gruźliczego. Kilka miesięcy później Oktawia i Stefan Żeromscy przewieźli syna do domu w Nałęczowie. Tutaj 30 lipca 1918 roku Adaś zmarł. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w grobowcu babki Oktawii Chmielewskiej.
4 SIERPNIA
Tego dnia Stefan Żeromski po raz pierwszy przyjechał do Warszawy. Właśnie skończył naukę w Męskim Gimnazjum Rządowym, niestety nie uzyskał matury. Przyszły pisarz przystąpił do pisemnego egzaminu maturalnego z literatury rosyjskiej.
15 SIERPNIA
Matka pisarza jeszcze przed ślubem chorowała na gruźlicę i miewała częste krwotoki. Mimo to Józefa zajmowała się początkową edukacją syna. Ona rozbudziła w nim zainteresowanie poezją i książkami, to ona w końcu rozpoczęła starania o przyjęcie go do kieleckiego gimnazjum. Józefa Żeromska zmarła 15 sierpnia 1879 roku, gdy Stefan miał 15 lat. Wraz z mężem, zmarłym cztery lata później, zostali pochowani na cmentarzu w Leszczynach.
17 SIEPRNIA
W sierpniu 1890 roku Żeromski wyjechał z Łysowa i zatrzymał się wieczorem w Kielcach. Wraz z nim do miasta przybyła Aniela Rzążewska z Adasiem, podopiecznym Żeromskiego. Chłopiec ponownie zdawał egzamin wstępny do gimnazjum kieleckiego. Pisarz przygotowywał go do nauki w szkole.
